سونوگرافی بارداری

در دوره بارداری نگرانی های زیادی با مادر همراه است که یکی از آنها سلامتی جنین است ولی در دوره ای که با ابزارهای مختلف می توان این موضوع را بررسی کرد، نیازی به داشتن اضطراب در این خصوص نیست. سونوگرافی بارداری، یکی از روش هایی است که به وسیله آن می توان از سلامت مادر و جنین مطمئن شد.

در این روش، از امواج صوتی برای ایجاد تصویر روی صفحه نمایش و مشاهده جنین استفاده می‌شود. در حال حاضر کمتر کسی پیدا می‌شود که در دوران بارداری برای انجام سونوگرافی اقدام نکند. شاید ساده‌ترین مزایای سونوگرافی در دوران بارداری، تشخیص جنسیت جنین باشد ولی مهمتر از آن، می توان با استفاده از این ابزار سلامت جنین و مادر را بررسی کرد.

سونوگرافی، در واقع یک آزمایش ساده در دوران بارداری است که میزان رشد کودک و سلامت آن را ارزیابی می‌کند. افراد مختلف مثل متخصص زنان و زایمان، پرستار یا تکنسین سونوگرافی ممکن است این کار را برای شما انجام دهند. در این روش، از امواج ا‌ولتراسوند برای مشاهده وضعیت جنین استفاده می‌شود و در ادامه قصد داریم به طور کامل در خصوص سونوگرافی در بارداری صحبت کنیم.

اهمیت انجام سونوگرافی بارداری

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای بسیاری از مادران باردار ایجاد می‌شود، این است که چرا باید برای انجام سونوگرافی بارداری اقدام کرد. در پاسخ باید گفت بررسی سلامت جنین قبل از تولد، اهمیت بسیار زیادی دارد و گاهی اوقات تشخیص زود هنگام بیماری‌های جنین، می‌تواند از بروز مشکلات بزرگتر جلوگیری کند.

به عنوان مثال، ممکن است بیماری کودک در دوران جنینی رفع شود. در نتیجه فرزند شما بعد از تولد، با بیماری‌ها و مشکلات مختلف دست و پنجه نرم نخواهد کرد.

سونوگرافی بارداری یکی از روش‌های رایج برای بررسی سلامت جنین است‌. با استفاده از این روش، پزشک متوجه می‌شود که نوزاد شما به راحتی می‌بیند، می‌شنود یا از حواس پنجگانه استفاده می‌کند. همچنین میزان رشد جنین طی ماه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورتی که کودک شما رشد کافی نداشته باشد، می‌توان از راهکارهای مختلف برای رفع این مشکل استفاده کرد.

محدودیتی برای انجام سونوگرافی در دوران بارداری وجود ندارد. می‌توان چندین بار برای انجام سونوگرافی بارداری اقدام کرد.

البته توجه داشته باشید که سونوگرافی انواع مختلفی دارد. به عنوان مثال، ممکن است سونوگرافی به صورت دوبعدی، سه بعدی و چهار بعدی انجام شود. سونوگرافی دو بعدی هیچ خطری برای مادر باردار و جنین ندارد؛ زیرا امواج اولتراسوند صرفاً از یک جهت به سمت جنین تابیده می‌شود. در حالی که در سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی، امواج صوتی از چند جهت مختلف به سمت جنین ارسال خواهد شد. بنابراین قبل از انجام سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی در دوران بارداری، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.

انواع سونوگرافی در دوران بارداری

سونوگرافی که در دوران بارداری انجام می‌شود، انواع مختلفی دارد. به طور کلی دو نوع اصلی سونوگرافی در دوران بارداری، شامل سونوگرافی ترانس واژینال و سونوگرافی شکمی است. روش انجام سونوگرافی واژینال و سونوگرافی شکم با یکدیگر متفاوت است. به همین دلیل، در ادامه ابتدا سونوگرافی ترانس واژینال و سونوگرافی شکم را توضیح داده و سپس درباره سایر انواع سونوگرافی‌های فرعی در دوران بارداری صحبت می‌کنیم.

1. سونوگرافی ترانس واژینال

یکی از انواع سونوگرافی‌های رایج در دوران بارداری، سونوگرافی ترانس واژینال است. در این روش سونوگرافی، از یک میله برای مشاهده تصاویر جنین و بررسی وضعیت آن استفاده می شود و این میله تقریباً نازک، در داخل کانال واژن قرار می‌گیرد. به طور کلی، سونوگرافی ترانس واژینال برای بررسی و تشخیص ضربان قلب جنین در ماه‌های اول بارداری استفاده می‌شود.

می‌توان از این روش سونوگرافی، برای تعیین مدت زمان حاملگی نیز استفاده کرد. سوال مهمی که در این میان ایجاد می‌شود، این است که باید برای انجام سونوگرافی ترانس واژینال اقدام کنیم یا سونوگرافی شکمی؟ پاسخ بر عهده متخصص زنان و زایمان است ولی تصاویر حاصل از سونوگرافی ترانس واژینال به خصوص در ماه‌های اول بارداری، بسیار دقیق‌تر از سونوگرافی شکمی هستند.

2. سونوگرافی شکم

یکی دیگر از انواع سونوگرافی بارداری، سونوگرافی شکمی است که روش انجام آن کاملاً با سونوگرافی ترانس واژینال متفاوت می‌باشد. در این روش، یک پروب سونوگرافی روی سطح پوست شما قرار می‌گیرد. امواجی که از پروب به سمت بدن ارسال می‌شود، تصاویری را روی صفحه نمایشگر ثبت خواهند کرد.

برای دستیابی به تصاویر دقیق‌تر، پزشک یا تکنسین سونوگرافی پروب دستگاه را روی نواحی مختلف شکم حرکت می‌دهد. سونوگرافی شکم، معمولاً بعد از هفته دوازدهم بارداری انجام می‌شود.

همانطور که گفته شد، سونوگرافی ترانس واژینال و سونوگرافی شکمی دو نوع اصلی هستند. در ادامه برخی از انواع سونوگرافی‌های بارداری فرعی را برای شما بیان می‌کنیم.

3. سونوگرافی NT

سونوگرافی nt، یکی از انواع سونوگرافی است که در برخی مواقع مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش سونوگرافی غربالگری در سه ماهه اول بارداری انجام می‌شود. بهترین بازه زمانی برای انجام سونوگرافی nt، بین هفته ۱۱ تا ۱۳ بارداری است. پارامترهای مختلفی در این روش سونوگرافی مورد بررسی قرار می‌گیرد که که برخی از آنها به شرح زیر است:

• به عنوان مثال، میزان مایع پشت گردن جنین و ضخامت آن اندازه‌گیری می‌شود. با استفاده از این مایع، می‌توان میزان رشد جنین و وزن آن را بررسی کرد. همچنین در صورتی که جنین به مشکلات ژنتیکی یا اختلالات کروموزومی مبتلا باشد، با استفاده از این روش سونوگرافی، می‌توان مشکلات و منشا آن را شناسایی کرد.
• برخی پارامترهای دیگر که در سونوگرافی NT محاسبه می‌شوند، شامل میزان رشد جنین، تعداد ضربان قلب در دقیقه و بررسی عملکرد مغز هستند.

4. سونوگرافی آنومالی اسکن

این روش با عنوان سونوگرافی آنومالی نیز شناخته می‌شود. بهترین بازه زمانی برای انجام سونوگرافی آنومالی، بین هفته ۱۶ تا ۱۸ بارداری است. این روش سونوگرافی، معمولاً برای بررسی مشکلات فیزیکی و جسمانی جنین انجام می‌شود‌.

هرگونه نقص هنگام رشد جنین مثل مشکل در حفره‌های قلب، عملکرد نادرست کلیه‌ها، اختلال در عملکرد مثانه و شکم، رشد نادرست مغز و نخاع یا حتی اندام‌های جنسی، با این روش قابل ارزیابی است. علاوه بر این، می‌توان از سونوگرافی آنومالی برای تعیین جنسیت جنین استفاده کرد.

با توجه به شرایط بدنی خود، می‌توانید بین هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری نیز برای انجام سونوگرافی آنومالی اقدام کنید. اندازه دور سر، ران و شکم جنین نیز در سونوگرافی آنومالی محاسبه می‌شود. به این ترتیب، تکنسین سونوگرافی می‌تواند میزان رشد جنین و وزن آن را ارزیابی کند.

5. سونوگرافی داپلر

برای بررسی جریان خون، از سونوگرافی داپلر استفاده می‌شود. این نوع سونوگرافی، زمانی انجام می‌شود که مشکلاتی در عملکرد قلب یا جریان خون جنین تشخیص داده شود. با توجه به اینکه نمی‌توان با معاینه ظاهری مشکلات قلبی جنین را تشخیص داد، باید از روش سونوگرافی برای بررسی دقیق‌تر استفاده کرد.

در این روش سونوگرافی، سرعت جریان خون با دقت بسیار بالا محاسبه می‌شود. همچنین مشکلات قلبی مثل عملکرد نادرست قلب شناسایی خواهد شد. یکی دیگر از مهم‌ترین کاربردهای سونوگرافی داپلر، بررسی چندقلویی جنین است. موارد مختلفی مثل رشد غیر طبیعی کودک، چند قلو بودن، عملکرد نادرست جفت و مواردی مانند این، با استفاده از سونوگرافی داپلر تشخیص داده می‌شود.

6. سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی

همانطور که گفته شد، سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی نیز در دوران بارداری انجام می‌شود. سونوگرافی سه بعدی، همانطور که از نام آن مشخص است، یک تصویر سه بعدی از جنین روی صفحه نمایشگر ایجاد می‌کند. بین تصویر سه بعدی و چهار بعدی، تفاوت قابل توجهی وجود دارد. به عنوان مثال در سونوگرافی چهار بعدی، می‌توان حرکات جنین مثل خمیازه کشیدن، کشش دادن بدن و مواردی مانند این را نیز مشاهده کرد.

سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی، بهترین گزینه برای بررسی دقیق‌تر جنین هستند. با استفاده از این روش‌های سونوگرافی، می‌توانید حتی چهره کودک خود را در دوران جنینی ببینید. تاکنون گزارشی مبنی بر عوارض سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی در دوران بارداری دریافت نشده است. با این حال، برخی پزشکان معتقد هستند سونوگرافی چند بعدی نباید به دفعات متعدد در دوران بارداری انجام شود.

مزایای سونوگرافی جنین در دوره بارداری

انجام سونوگرافی جنین در دوره بارداری مزایای گوناگونی دارد که برخی از آنها به شرح زیر هستند:

• بی خطر بودن

یکی از مهم‌ترین مزایای سونوگرافی بارداری، این است که کاملاً بی‌خطر می‌باشد. این روش سونوگرافی برخلاف دستگاه اشعه ایکس، از امواج اولتراسوند استفاده می‌کند. امواج اولتراسوند دارای فرکانس بالایی بوده و آسیبی به بدن انسان وارد نمی‌کند. در حالی که اشعه ایکس می‌تواند به جنین آسیب برساند و رشد آن را مختل کند.

• مقرون به صرفه

سونوگرافی بارداری، یک روش کاملاً کم هزینه و مقرون به صرفه برای بررسی تمامی مشکلات جنین است. در صورتی که کودک بعد از تولد درگیر بیماری باشد، مجبور به پرداخت هزینه‌های درمانی زیادی خواهید بود. علاوه بر این، ممکن است کودک بعد از تولد شانسی برای درمان بیماری نداشته باشد. بنابراین سونوگرافی بارداری یک روش کاملاً کم هزینه و مناسب، برای درمان مشکلات فیزیکی و بررسی رشد جنین است.

• چکاپ کلی جنین

سونوگرافی بهترین روشی است که برای چکاپ کلی جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این روش، می‌توانید پارامترهای زیر را محاسبه کنید:

• حاملگی خارج از رحم، سقط جنین یا سایر عوارض اولیه
• سن بارداری و تاریخ زایمان
• رشد، حرکت و ضربان قلب جنین
• تشخیص چندقلویی نوزاد (دوقلو، سه قلو یا بیشتر)
• اندام‌های لگنی مانند رحم، تخمدان‌ها و دهانه رحم
• بررسی مایع آمنیوتیک، محل جفت و موقعیت کودک
• مشکلات مربوط به اندام‌ها، ماهیچه‌ها یا استخوان‌های کودک
• بررسی شرایط مادرزادی (شرایط تولد نوزاد)
• تعیین هفته های بارداری
• ارزیابی رشد جنین
• شناسایی نواقص در جنین
• انجام تست‌های پریناتال (برای بررسی آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرزهای جنینی)

پیشنهاد به مطالعه بیشتر: سونوگرافی رحم و تخمدان و کاربردهای آن

آیا انجام سونوگرافی در بارداری، عوارض دارد؟

تاکنون عوارضی مبنی بر انجام سونوگرافی در دوران بارداری دریافت نشده است. به طور کلی، دستگاه سونوگرافی از امواج بی‌خطر برای بررسی و مشاهده جنین استفاده می‌کند. بنابراین نیازی نیست نگران خطرات انجام سونوگرافی در دوران بارداری باشید.

دستگاه‌های سونوگرافی، حدود ۳۵ سال است که به جامعه پزشکی راه پیدا کرده‌اند و برای درمان و تشخیص بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، ولی تاکنون خطری برای جامعه بشری ایجاد نکرده‌اند. بنابراین، می‌توانید چندین مرتبه در دوران بارداری برای انجام سونوگرافی اقدام کنید. البته همانطور که گفته شد، بهتر است قبل از انجام سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی با پزشک مشورت کنید.

نحوه انجام سونوگرافی بارداری

نحوه انجام سونوگرافی بارداری، به نوع آن بستگی دارد. به طور کلی، این روش سونوگرافی نیاز به آمادگی خاصی ندارد. ممکن است از شما بخواهند که با مثانه پر برای انجام سونوگرافی اقدام کنید. مثانه پر، کمک می‌کند تا تصویر دقیق‌تری دریافت شود. همچنین در برخی مواقع، از شما خواسته می‌شود که لباس بیمارستان بپوشید. برای انجام سونوگرافی، ابتدا باید روی یک میز دراز بکشید.

• برای انجام سونوگرافی شکمی، ابتدا مقداری ژل روی سطح پوست شکم مالیده می‌شود. این ماده ژل مانند آسیبی به بدن شما وارد نخواهد کرد و صرفاً به تکنسین سونوگرافی کمک می‌کند تا تصویر دقیق‌تری ببیند.
• در مرحله بعد، پروب دستگاه سونوگرافی روی سطح شکم قرار می‌گیرد و در نواحی مختلف حرکت داده می‌شود. امواج اولتراسوند، از دستگاه سونوگرافی به سمت جنین و اندام‌های بدن شما ارسال می‌شوند. این امواج به راحتی از بدن عبور کرده و با اندام‌های داخلی برخورد می‌کنند. سپس بعد از برخورد با جنین، به سمت پروب بازتاب می‌شوند و تصاویر را روی صفحه نمایشگر نشان می‌دهند.

این روش سونوگرافی، حدود نیم ساعت طول می‌کشد و آسیبی به بدن شما وارد نخواهد کرد. همچنین هنگام انجام سونوگرافی، احساس درد و ناراحتی نخواهید داشت.

• سونوگرافی واژینال، دقیقاً مانند سونوگرافی شکمی انجام می‌شود. با این تفاوت که از یک میله نازک برای مشاهده تصاویر جنین استفاده می‌شود.
• در این روش، باید روی تخت دراز بکشید و پاهای خود را باز کنید. سپس یک میله نازک که به ژل آغشته شده است، به آرامی وارد کانال واژن شما خواهد شد و تکنسین سونوگرافی، به آرامی میله را حرکت می‌دهد تا تصاویر دقیق‌تری ببیند.

بهترین ابزار برای انجام سونوگرافی جنین

ابزارهای مختلفی برای انجام سونوگرافی جنین وجود دارد. به طور کلی، دستگاه‌های سونوگرافی در انواع مختلف مثل سونوگرافی مبله یا سونوگرافی هندهلد وارد بازار می‌شوند. تجربیات مادران باردار و رضایت آن‌ها نشان می‌دهد که دستگاه سونوگرافی هند هلد، بهترین گزینه برای انجام سونوگرافی بارداری و بررسی وضعیت جنین است.

• همانطور که می‌دانید، بسیاری از مادران باردار توانایی حرکت کردن ندارند و نمی‌توانند چندین ساعت در کلینیک سونوگرافی منتظر بمانند. بهترین ابزار برای این دسته از مادران باردار، دستگاه سونوگرافی هندهلد است. این دستگاه به راحتی جابجا می‌شود و وزن کمی دارد. بنابراین پزشک می‌تواند آن را با خود حمل کرده و به محل سکونت شما بیاورد.
• علاوه بر این، دستگاه سونوگرافی هندهلد در اورژانس و کلینیک‌های صحرایی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تصاویر حاصل از این دستگاه سونوگرافی، بسیار دقیق هستند و تفاوتی با دستگاه سونوگرافی مبله ندارند.
• یکی دیگر از مهم‌ترین مزایای دستگاه سونوگرافی هندهلد، این است که قیمت بسیار پایینی دارد. بنابراین همه پزشکان یا مراکز درمانی می‌توانند برای خرید آن اقدام کنند.

سونوگرافی های ضروری در دوره حاملگی

‌در این مطلب به طور کامل درباره انجام سونوگرافی در دوران بارداری صحبت شد. سونوگرافی بارداری، یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که تمامی مادران باید در دوران بارداری انجام دهند. به طور کلی، سونوگرافی بارداری به دو نوع اصلی سونوگرافی شکمی و سونوگرافی ترانس واژینال تقسیم می‌شود.

با استفاده از روش‌های مختلف سونوگرافی، می‌توان مسائلی مثل میزان رشد جنین، قد و وزن جنین، سلامتی کودک، عملکرد درست اندام‌ها، رشد درست اندام‌ها، سلامت مادر، مشکلات ژنتیکی و مواردی مانند این را شناسایی کرد.

تست های غربالگری در هفته های 12 تا 14 بارداری و سونوگرافی آنومالی از جمله مهمترین و ضروری ترین سونوگرافی های بارداری است که مادران باید برای بررسی وضعیت جنین انجام دهند. به دلیل اینکه امواج سونوگرافی هیچگونه آسیبی به بدن مادر و جنین وارد نمی‌کند. یک روش ایمن و ضروری برای ارزیابی سلامتی جنین و مادر محسوب می شود که پیشنهاد می کنیم مادران باردار، حتما از آن استفاده کنند.