سونوگرافی غربالگری

سونوگرافی غربالگری یکی از الزاماتی است که هر مادری باید در دوران بارداری آن را جدی بگیرد تا از بروز مشکلات جلوگیری کند. این وسیله به کمک امواج فراصوتی با فرکانس‌های بسیار بالا، ساختار و فعالیت جنین را بررسی می‌کند و به پزشکان این امکان را می‌دهد تا اطلاعات جزئی‌تری از روند رشد و توسعه جنین را مورد معاینه قرار دهند.

از سونوگرافی غربالگری معمولاً برای ارزیابی اندازه، سن، ساختمان جسمانی، جنسیت جنین و شناخت احتمالی هر گونه نقص یا مشکلات مادرزادی در جنین استفاده می‌شود. سونوگرافی، روشی غیرتهاجمی و بدون استفاده از پرتوهای مضر است که در مراحل مختلف بارداری، برای بررسی سلامتی جنین و یا تشخیص بیماری‌های مختلف، انتخاب مناسبی می‌باشد.

چرا باید از سونوگرافی غربالگری استفاده کرد؟

سونوگرافی غربالگری یکی از ابزارهای مهم برای شناسایی مشکلات بارداری و جنینی است که مزایای متعددی دارد. به طور کلی، سونوگرافی غربالگری یک ابزار قدرتمند برای بررسی سلامت جنین در دوران بارداری می‌باشد و برخی از مزایای آن به شرح زیر هستند:

1. تشخیص زودهنگام مشکلات و بیماری‌های جنین

سونوگرافی غربالگری امکان تشخیص زودهنگام مشکلات و ناهنجاری‌های جنین از جمله اختلالات ژنتیکی، تشکیل عضو، سایز جنین، وضعیت رحم و سایر مشکلات مربوط به دوران بارداری، چه برای جنین و چه برای اندام‌های داخلی مادر را ایجاد می‌کند.

2. آرامش خاطر برای والدین

انجام سونوگرافی غربالگری به والدین اطمینان و آرامش خاطر بیشتری می‌دهد؛ این امکان را فراهم می‌کند تا والدین در مراقبت‌های بارداری دقت بیشتری به خرج دهند و وضعیت سلامتی جنینشان را مداوم پیگیری کنند.

3. بررسی وضعیت جسمی جنین

با انجام سونوگرافی غربالگری، می‌توان وضعیت جسمی و رشد جنین را مشاهده کرده و در صورت نیاز، بهبودهای لازم را انجام داد. در واقع این روش کمک می‌کند تا وضعیت استخوان‌ها، ستون فقرات، اختلالات اندامی مانند چسبندگی انگشت و یا اختلالات کام و لب قابل تشخیص باشند.

4. بررسی اثرات مداخلات دارویی

اگر در دوره بارداری مداخله دارویی اتفاق افتاده باشد، مانند زمانی که مادر داروهای خاصی مصرف می‌کند، در صورت داشتن مداخله با سلامت جنین، طی سونوگرافی غربالگری قابل تشخیص بوده و در صورت نیاز درمان خواهد شد.

چه کسانی باید سونوگرافی غربالگری انجام دهند؟

به طور کلی، همه زنان باردار، صرف نظر از سن یا سابقه پزشکی، باید سونوگرافی بارداری برای غربالگری انجام دهند. با این حال، برخی از زنان ممکن است در معرض خطر بیشتری برای بارداری با جنین مبتلا به ناهنجاری باشند. کاندیدهای مناسب برای انجام سونوگرافی غربالگری به شرح زیر هستند. اگر در یکی از این گروه های پرخطر قرار دارید، پزشک شما، انجام سونوگرافی را توصیه خواهد کرد.

• زنانی که ۳۵ سال یا بیشتر سن دارند.
• بانوانی که سابقه خانوادگی ناهنجاری های کروموزومی دارند.
• زنانی که حاملگی آنها با لقاح مصنوعی (IVF) انجام شده است.
• بانوانی که سابقه بارداری با جنین مبتلا به ناهنجاری کروموزومی دارند.
• زنانی که در معرض برخی از مواد شیمیایی یا داروها در دوران بارداری قرار گرفته اند.
• بانوانی که در معرض عفونت های خاص در دوران بارداری قرار گرفته‌اند.

انواع سونوگرافی غربالگری

انواع سونوگرافی غربالگری که بر اساس هفته‌های بارداری تقسیم بندی می‌شوند، به شرح زیر هستند‌:

• سونوگرافی غربالگری مرحله اول

این روش که به سونوگرافی NT نیز معروف است، در هفته های ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام می شود و هدف از آن، بررسی ضخامت مایع پشت گردن جنین (NT) است. افزایش ضخامت NT می‌تواند نشان دهنده خطر ابتلا به سندرم داون باشد و از طریق سونوگرافی می توان به وجود این ناهنجاری پی برد.

• سونوگرافی غربالگری مرحله دوم

این روش که به سونوگرافی آنومالی نیز معروف است، در هفته های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می‌شود. هدف از سونوگرافی مرحله دوم، بررسی دقیق آناتومی جنین و شناسایی احتمالی ناهنجاری‌های ساختاری است. در سونوگرافی آنومالی یا سونوگرافی مرحله دوم، هر یک از موارد زیر قابل تشخیص خواهند بود:

• اختلالات شکمی
• اختلالات استخوانی
• لب شکری بودن جنین
• تعیین قطعی جنسیت نوزاد
• اختلالات ستون فقرات به لحاظ طولی و عرضی
• بررسی سلامتی تمامی اندام‌ها مانند دست، پا، ریه و قلب

• سونوگرافی غربالگری متوالی

سونوگرافی غربالگری متوالی به معنای انجام مکرر سونوگرافی، در بازه‌های زمانی تعیین شده در طول دوره بارداری است. این روش به منظور مشاهده و نظارت مداوم بر رشد و توسعه جنین، تشخیص دقیق‌تر مشکلات پتانسیل دار و یا تغییرات وضعیت سلامت جنین انجام می‌شود.

سونوگرافی غربالگری متوالی ممکن است در مواردی که ریسک بالایی برای جنین وجود دارد، از جمله افتراق مشکلات ژنتیکی یا برای تشخیص مشکلات جنین در فازهای اولیه بارداری، انجام شود. با انجام مکرر این سونوگرافی‌ها، پزشکان و بیماران قادر خواهند بود تا تغییرات رشد جنین، وضعیت رحم و پیشرفت بارداری را به‌طور دقیق‌تر و بهتری بررسی و نظارت کنند.

• سونوگرافی سه بعدی (3D)

در این نوع سونوگرافی، تصاویر سه بعدی از جنین و رحم گرفته می‌شود که به پزشکان این امکان را می‌دهد تا اطلاعات بیشتر و تصاویر واضح تری از وضعیت سلامتی و ساختمان جنین داشته باشند. در واقع هدف از سونوگرافی سه بعدی، داشتن اطلاعات بیشتر در خصوص سلامتی جنین در دوران بارداری می‌باشد.

• سونوگرافی چهار بعدی (4D)

این سونوگرافی شبیه به سونوگرافی سه بعدی است، با این تفاوت که جایگاه جنین بر اساس زمان و مکان، به طور داینامیک و نقطه به نقطه در این روش قابل مشاهده است.

• سونوگرافی ترانس واژینال

در این روش، پروب سونوگرافی با استفاده از یک ابزار خاص و از طریق دهانه واژن مادر، انجام می‌شود. این ابزار از دهانه واژن وارد دهانه رحم می‌شود و اجازه می‌دهد تا تصاویر دقیق و بسیار جزئی از جنین بدست بیاید.

بیشتر بدانید: سونوگرافی واژینال چیست؟

• سونوگرافی ترانس آبدومینال

در این روش از سونوگرافی غربالگری، متخصص یک‌ هلدر یا پروب را روی شکم مادر قرار می‌دهد. به واسطه این هلدر دستی، پزشک می‌تواند وضعیت دقیق اندام‌های داخلی، رحم و اطراف آن و همچنین وضعیت سلامتی جنین را شناسایی کند.

• سونوگرافی داپلر (Doppler)

سونوگرافی داپلر زمانی انجام می‌شود که پزشک قصد داشته باشد جریان خون در جفت و بند ناف را شناسایی کند. این سونوگرافی می‌تواند برای تشخیص مشکلاتی مانند IUGR (محدودیت رشد داخل رحمی) نیز مورد استفاده قرار بگیرد. انتخاب نوع سونوگرافی غربالگری به عوامل مختلفی مانند سن مادر، سابقه پزشکی و نتایج آزمایش های غربالگری بستگی دارد.

سونوگرافی غربالگری چه مزیتی دارد؟

سونوگرافی غربالگری یک روش تشخیصی است که در دوران بارداری، مزایای متنوعی به شکل زیر دارد:

• غیرتهاجمی و بدون درد
• تشخیص زودهنگام ناهنجاری های جنینی
• امکان مداخله زودهنگام و درمان ناهنجاری های جنینی
• ارائه دهنده اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت جنین

محدودیت‌های سونوگرافی غربالگری

از جمله محدودیت‌های سونوگرافی غربالگری، می‌توان به هر یک از موارد زیر اشاره کرد.

• سونوگرافی غربالگری یک آزمایش است و به تنهایی نمی‌تواند برای تشخیص قطعی ناهنجاری‌های جنینی استفاده شود.
• این روش نمی‌تواند همه ناهنجاری‌های جنینی را شناسایی کند.

• نتایج سونوگرافی باید با سایر آزمایش‌های غربالگری و معاینات پزشکی تفسیر شود.

• در صورت مشاهده ناهنجاری در سونوگرافی غربالگری، پزشک شما ممکن است آزمایش‌های تشخیصی بیشتری را برای تایید، تشخیص و تعیین شدت ناهنجاری تجویز کند.

در صورت مشاهده ناهنجاری در سونوگرافی غربالگری چه باید کرد؟

در صورت مشاهده ناهنجاری در سونوگرافی غربالگری، پزشک شما ممکن است آزمایش های تشخیصی بیشتری را برای تایید تشخیص و تعیین شدت ناهنجاری تجویز کند. سپس او راهکارهای مناسب برای درمان و بهبود ناهنجاری‌ها را آغاز خواهد کرد.

هزینه سونوگرافی غربالگری

هزینه سونوگرافی غربالگری به چندین عامل مختلف بستگی دارد و برخی از عواملی که ممکن است بر هزینه نهایی آن تاثیرگذار باشد عبارتند از:

• نوع سونوگرافی
• منطقه و مکان قرارگیری کلینیک
• تجهیزات و فناوری‌های به کار رفته
• تحت پوشش بیمه بودن نوع سونوگرافی
• تجربه و تخصص پزشک در زمینه سونوگرافی
• مشکلات و بیماری‌هایی که قرار است بررسی شوند.

بنابراین، هزینه سونوگرافی غربالگری با توجه به عوامل مختلفی که ذکر شد، ممکن است متغیر باشد.

چه مشکلاتی با سونوگرافی غربالگری قابل تشخیص هستند؟

سونوگرافی غربالگری می‌تواند طیف وسیعی از مشکلات جنین را شناسایی کند و برخی از رایج ترین مشکلاتی که با آن قابل تشخیص هستند عبارتند از:

ناهنجاری های کروموزومی

ناهنجاری‌های کروموزومی که به وسیله سونوگرافی غربالگری تشخیص داده می‌شوند، طیف وسیعی از اختلالات را شامل می‌شوند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• سندرم داون
• تریزومی ۱۸
•  تریزومی ۱۳

ناهنجاری های ساختاری

ناهنجاری‌های ساختاری یکی دیگر از مشکلات و بیماری‌های جنین است که در دوران بارداری و به واسطه سونوگرافی غربالگری قابل تشخیص است. برخی از اختلالات و بیماری‌های ساختاری که توسط سخنرانی غربالگری تشخیص داده می‌شوند، به شرح زیر هستند:

• اسپینا بیفیدا
• نقص لوله عصبی
• ناهنجاری‌های کلیوی، شکمی و اسکلتی
• ناهنجاری مادرزادی قلب سوراخ بین بطنی (VSD) و بین دهلیزی (ASD)

علاوه بر موارد فوق، سونوگرافی غربالگری می‌تواند برای تشخیص و شناسایی هر یک از موارد زیر نیز استفاده شود:

• تعیین تاریخ بارداری
• بررسی موقعیت جفت
• بررسی رشد و نمو جنین
• تشخیص بارداری دوقلویی یا چندقلویی
• بررسی وضعیت مایع آمنیوتیک

آیا سونوگرافی غربالگری به تنهایی کافی است؟

خیر، سونوگرافی غربالگری یک آزمایش برای غربالگری در دوران بارداری است و به تنهایی نمی‌تواند برای تشخیص قطعی ناهنجاری‌های جنینی استفاده شود. در صورت مشاهده هر گونه ناهنجاری در این روش، پزشک شما ممکن است آزمایش های تشخیصی کمکی دیگری را تجویز کند تا تشخیص به درستی صورت گیرد.

آیا سونوگرافی غربالگری خطرناک است؟

خیر،‌ به طور کلی غربالگری با سونوگرافی خطری برای سلامتی جنین و حتی مادر ندارد. با این حال، گاهی اوقات سونوگرافی غربالگری ممکن است نتواند به درستی بیماری‌ها و اختلالات جنین را شناسایی کند که این مشکل، ممکن است به نداشتن مهارت کافی یا تجهیزاتی برگردد که دقت کافی در تشخیص را ندارند.

انجام سونوگرافی غربالگری چقدر ضروری است؟

سونوگرافی غربالگری یک فناوری پزشکی حیاتی است که در اوایل بارداری برای تشخیص و پیشگیری احتمالی از مشکلات جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش نه تنها به پزشکان امکان مشاهده دقیق وضعیت جنین و رحم را می‌دهد، بلکه به مادران نیز اطمینان و آرامش بیشتری در خصوص سلامتی جنین خواهد داد.

انواع مختلف غربالگری از جمله سونوگرافی سه بعدی، چهار بعدی، ترانس واژینال و ترانس آبدومینال، هر یک با ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود، به پزشکان این امکان را می‌دهند تا به صورت دقیق و جامع تری اطلاعات مربوط به سلامت جنین و مادر را بدست آورند. سونوگرافی غربالگری ابزاری حیاتی برای تأمین سلامت و آرامش خانواده‌ها در مراحل ابتدایی بارداری محسوب می‌شود، پس آن را جدی بگیرید.