سونوگرافی NT چیست؟

سونوگرافی، از مهم‌ترین مراقبت‌های دوران بارداری به شمار می‌رود. اهمیت این آزمایش‌ها بر هیچکس پوشیده نیست؛ زیرا سلامت جنین، یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های اصلی والدین است. سونوگرافی nt، یکی از اصلی‌ترین و دقیق‌ترین روش‌ها برای بررسی مشکلات کروموزومی جنین است.

در گذشته این مشکلات با به دنیا آمدن نوزاد قابل تشخیص بود؛ اما در حال حاضر با وجود تکنولوژی‌های پیشرفته برای انجام انواع سونوگرافی، بسیار کمتر از گذشته شاهد ناهنجاری‌های مادرزادی هستیم.

سونوگرافی nt چیست و چه کاربردهایی دارد؟ قطعا سوال‌ها و ابهامات بسیاری در رابطه با این سونوگرافی وجود دارد. در این مقاله به کلیه سوال‌های شما درباره این سونوگرافی پاسخ خواهیم داد. اگر چند دقیقه از وقت ارزشمندتان را به مطالعه مطلب پیش‌رو اختصاص دهید، قطعا اطلاعات جامع و کاملی درباره سونوگرافی nt، نحوه انجام و کاربرد آن به دست خواهید آورد.

سونوگرافی nt چیست؟ بهترین روش برای تشخیص مشکلات کروموزومی جنین

در پاسخ به سوال «سونوگرافی nt چیست؟»، باید بگوییم که این سونوگرافی با هدف بررسی اختلالات کروموزومی جنین، مانند سندروم داون و تریزومی 13 و 18 انجام می‌شود. NT، مخفف عبارت Nuchal Translucency و از لحاظ لغوی به معنای فضای شفاف پشت گردن است؛ از این ‌رو در سونوگرافی nt، ضخامت پشت گردن جنین اندازه‌گیری می شود. اگر این ضخامت از حد نرمال کمتر یا ییشتر باشد، احتمال وجود مشکلات ژنتیکی و قلبی در جنین بسیار بالا است و برای اطمینان از این مسئله باید آزمایش‌های تکمیلی نیز انجام شود.

دقت سونوگرافی nt حدود 95 درصد است و فقط 5 درصد امکان خطا وجود دارد. از این سونوگرافی غربالگری در طی سه ماهه اول بارداری بهره برده می‌شود. می‌توان آن را در طی هفته یازدهم الی هفته سیزدهم و شش روز انجام داد. این روش برای برررسی تعداد کروموزوم‌ها و اطلاعات ژنتیکی و تشخیص برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند تریزومی 13 (وجود کپی اضافه از کروموزوم شماره 13)، تریزومی 18 (وجود کپی اضافه از کروموزوم شماره 18) و سندروم داون (وجود نسخه‌ای اضافی از کروموزوم شماره 21) به کار برده می شود.

ضرورت انجام سونوگرافی nt در غربالگری های مهم جنین

شاید بتوان بزرگترین دغدغه مادران باردار در حین بارداری را سلامتی فرزندشان دانست. مادران گرامی باید بدانید که اکثر نوزادان در سلامتی کامل به دنیا آمده و تنها درصدی بین دو الی سه درصد از نوزادان دارای نقص هستند. برای کشف این نقص نیز در طی سال‌های اخیر کشف‌هایی بسیار صورت گرفته است که احتمال ابتلای فرزند شما به این بیماری‌ها را سنجیده و اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد.

اکثر ناهنجاری‌های نوزادان در طی این آزمایش‌ها تشخیص داده می‌شوند. به مجموعه این آزمایش‌ها، سونوگرافی‌ها و غربالگری‌ها، غربالگری جنین گفته می‌شود که یکی از مهمترین آنها مربوط به اولتراسونوگرافی nt است. نتایج این آزمایش نشان می‌دهد که شما در گروه کم خطر قرار می گیرید یا پرخطر و اگر در گروه پرخطر باشید، پرشک شما سریعا اقدام به انجام آزمایش‌هایی پیشرفته‌تر خواهد داشت.

کاربردهای سونوگرافی nt

اولتراسونوگرافی nt نه ‌تنها برای موارد گفته شده بلکه برای بسیاری دیگر از بیماری‌های ژنتیکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله این بیماری‌های مرتبط با اختلالات کروموزومی می‌توان به سندرم پاتو و ادوارد اشاره داشت. این دو سندرم نام برده شده، بسیار نادرتر از سندروم داون هستند، اما متاسفانه در صورت اتفاق، بیشتر بارداری‌ها منجر به سقط جنین خواهد شد. از سونوگرافی (nt) همچنین برای تشخیص موارد زیر نیز استفاده می‌شود:

• آناپلوئیدی
• سندرم ترنر
• ناهنجاری‌های قلبی مادرزادی
• ناهنجاری هرنی دیافراگم
• دیسپلازی استخوانی
• امفالوسل
• عفونت‌های داخلی رحم

تعیین جنسیت با سونوگرافی nt

اگر به دنبال تعیین صد در صدی جنسیت فررزند خود هستید، در هفته چهاردهم بارداری سونوگرافی nt انجام دهید. اگر در پیش از هفته 14 این کار را انجام دهید، میزان خطا بین 5 الی 10 درصد خواهد بود.

چه کسانی باید سونوگرافی nt انجام دهند؟

سونوگرافی nt بخشی جدانشدنی از چرخه غربالگری جنین بوده و تمامی مادران باید در طی سه ماهه اول بارداری و هفته‌های یازده تا سیزده نسبت به انجام آن اقدام کنند. این سونوگرافی به دلیل حساسیتی که دارد، در تمامی مراکز زنان و زایمان و کلینیک‌های مامایی وجود داشته و قابل انجام است.

زمان مناسب برای انجام سونوگرافی nt

همانطور که پیش تر نیز به آن اشاره شد، از سونوگرافی nt در هفته یازده الی سیزده و به عبارتی دیگر بین هفته یازده تا دوازده بارداری، در طول شش روز استفاده می‌شود.

بهترین زمان برای انجام این سونوگرافی، هفته 11 تا 14 بارداری است. پیش از هفته یازدهم، جنین به رشد کافی نرسیده و همچنین انجام این آزمایش‌ها برای سلامت او مضر است؛ بعد از هفته چهاردهم نیز مایع اضافه گردن، جذب می‌شود؛ در نتیجه اولتراسوند در مدت زمان مشخص شده از بالاترین دقت برخوردار خواهد بود.

سونوگرافی nb نیز در سه ماهه اول بارداری و به منظور تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی جنین انجام می‌شود و مکمل سونوگرافی nt است.

سونوگرافی nt چگونه انجام می شود؟

سونوگرافی nt نوعی از سونوگرافی است که دارای حساسیتی بسیار بالا بوده و در طی مدت زمانی در حدود 10 تا 30 دقیقه به طول خواهد انجامید. برای انجام سونوگرافی nt، ابتدا رادیولوژیست یا پزشک، ژل را روی شکم فرد باردار قرار می دهد و پروب سونوگرافی را روی سطح شکم به حرکت در می‌آورد و تصویر جنین را مورد بررسی قرار می دهد.

در سونوگرافی nt پس از مشخص شدن میزان سن جنین شما، اقدام به اندازه‌گیری میزان مایع پشت گردن جنین می‌شود. با ادغام میزان سن جنین و مادر و میزان مایع پشت گردن جنین، می‌توان اقدام به تشخیص اختلالات کروموزومی کرد.

همانطور که می‌دانید هیچ چیز دارای قطعیتی صد در صدی نیست، سونوگرافی nt نیز از این حالت دور نبوده اما دارای قطعیتی بسیار بالا در کشف اختلالات کروموزومی جنین است.

برای افزایش دقت سونوگرافی nt چه می توان کرد؟

نکته‌ای که پیش تر نیز به آن اشاره شد، این است که این سونوگرافی در طی سه ماهه ابتدایی بارداری صورت می‌گیرد، پس دارای قطعیتی صد در صدی نبوده و ممکن است حتی جنینی سالم در طی این بررسی‌ دارای اختلالات کروموزومی تشخیص داده شود یا حتی جنینی مبتلا به اختلالات کروموزومی در طی این بررسی‌ها سالم تشخیص داده شود.

اما دقتی که این سونوگرافی دارد، عددی بالا و قابل قبول است. برای افزایش میزان این دقت در تشخیص اختلالات کروموزومی، علم به بررسی دو روند دیگر بارداری می‌پردازد که توسط خون جنین به خون مادر منتقل شده و قابل اندازه گیری هستند. این دو روند HCG و PAPP-A هستند. با استفاده از آزمایش خون مادر می‌توان به میزان این دو پی برد و سبب افزایش دقت سونوگرافی nt شد.

عوامل موثر بر کاهش دقت سونوگرافی nt

موارد بسیاری به شرح زیر هستند که می‌توانند بر روی میزان کیفیت نتیجه سونوگرافی nt تاثیرگذار ظاهر شوند:

1- وجود اضافه وزن بالا در خانم های باردار

2- یبوست در هنگام سونوگرافی

3- نبود میزان کافی مایع آمنیوتیک

4- دراز کشیدن به طریقی اشتباه در هنگام سونوگرافی

5- تکان بیش از اندازه جنین طی سونوگرافی

عوارض سونوگرافی NT

سونوگرافی nt را می‌توان روشی غیر تهاجمی و بسیار ایمن به ‌شمار آورد پس نگرانی بابت سوزن و دیگر لوازم نداشته باشید. این روش هیچ‌گونه خطری را برای مادر یا جنین ایجاد نکرده و صرفا سبب آگاهی بیشتر از وضعیت سلامتی جنین خواهد شد.

نکته دیگر این است که انجام سونوگرافی nt توسط پزشک بر شما واجب نبوده و می‌توانید آن را انجام ندهید. اما اگر به سلامت خود و فرزندتان اهمیت می‌دهید، حتی در صورت عدم دستور پزشک نیز از ایشان بخواهید که برای شما این سونوگرافی را تجویز کرده تا نسبت به سلامت جنین خود آگاهی کاملی داشته باشید.

مزایای انجام سونوگرافیNT

سونوگرافی nt روشی تهاجمی نبوده و این یکی از مزایای آن است. در کنار مزیت غیرتهاجمی بودن، می‌توان به راحت شدن خیال مادر در ماه‌های ابتدایی بارداری اشاره داشت. نیازی نیست تا مادر برای سلامت فرزند خود تا ماه‌های انتهایی صبر کند، در همان ماه‌های ابتدایی می‌توان به واسطه این سونوگرافی، استرس مادر در خصوص سلامت مادر را رفع کرد.

آمادگی پیش از سونوگرافی nt

در ابتدا حتما با پزشک خود مشورت کرده و سپس اقدام به انجام سونوگرافی کنید. این سونوگرافی به دلیل بودن در ماه‌های ابتدایی و برای افزایش وضوح و دقت نتیجه باید با مثانه پر انجام شود. پس مادر نیاز است که پیش از انجام آن به نوشیدن میزان بالایی از آب اقدام کند. سعی کنید برای حضور در مطب لباسی راحت بپوشید که با راحتی هرچه بیشتر سونوگرافی nt انجام شود.

در سونوگرافی nt چه چیزهایی مشخص می شود؟

همانطور که پیش تر نیز به آن اشاره شد، سونوگرافی nt در سه ماهه اول انجام خواهد شد. در این زمان ابعاد جنین بین 45 الی 84 میلی‌متر است و پشت گردن تمامی جنین‌ها مایعی وجود دارد که اگر جنین مبتلا یا مشکوک به سندروم داون باشد، این مایع بیش از میزان عادی و طبیعی خود خواهد بود.

از مهم‌ترین وظایف سونوگرافی nt می‌توان بررسی ابتلای جنین به سندروم داون یا مشکلات قلبی مادرزادی را نام برد. در این سونوگرافی ناهنجاری‌های مادرزادی و ژنتیکی، سن دقیق جنین و زمان دقیق زایمان طبیعی مشخص خواهد شد.

در سونوگرافی nt همچنین به بررسی نارسایی قلب پرداخته شده و اندازه دور سر و نواحی مختلف بدن جنین نیز برای اطلاع از میزان رشد و طبیعی بودن رشد، اندازه‌گیری خواهد شد. علاوه بر سندروم داون، سندروم ادوارد و پاتو نیز امکان وجود دارند و یکی از راه‌های تست ابتلای جنین به تمامی آن‌ها را می‌توان سونوگرافی nt دانست.

معیار تعیین سن بارداری در سونوگرافی (nt) و (nb)

در سونوگرافی nt طول سر تا دمبالچه جنین اندازه‌گیری خواهد شد. به اصطلاح به این اندازه‌گیری، CRL گفته می‌شود. جنین شما برای این اندازه‌گیری باید دارای ابعادی بین 45 الی 84 باشد و این ابعاد در طی سه ماهه ابتدایی بارداری وجود دارد.

همچنین تست سونوگرافی nb که مخفف nasal bone است، به اندازه استخوان بینی جنین اشاره دارد. بهتر است در تصویری که برای سونوگرافی nt گرفته می‌شود، به استخوان بینی نیز توجه شود. استخوان بینی برای تشخیص بیماری‌ها ژنتیکی بسیاری دارای اهمیت است. تشخیص آن به این جهت مهم است که به طور معمول در 70 درصد موارد ابتلا به تریزومی 21، 50 درصد موارد ابتلا به تریزومی 18 و 30 درصد ابتلا به تریزومی 13، استخوان بینی وجود نخواهد داشت.

 عدد نرمال سونوگرافی nt

میزان طبیعی عدد سونوگرافی nt طی سه ماهه ابتدایی بارداری باید پایین‌تر از 3.5 باشد. در ادامه نیز باید چند آزمایش برای افزایش قطعیت این آزمایش انجام داد.

• اگر میزان عدد سونوگرافی nt کمتر از 3.5 باشد، کافی است مادر صرفا به انجام آزمایش‌های غربالگری اقدام کند.
• اگر عدد به دست آمده از این سونوگرافی کمتر از 3.5 باشد اما عدد سونوگرافی nt نسبت به عدد طول فرق سر تا دمبالچه جنین (CRL) بیش از 95 درصد اختلاف باشد، مادر باردار باید آزمایش NIPT را انجام دهد.
• اگر عدد سونوگرافی nt مساوی 3.5 یا بیش از آن باشد، باید اقدام به انجام تست‌هایی تشخیصی داشت. معمولا پزشکان برای افزایش میزان قطعیت خود در احتمال وجود اختلالات کروموزومی جنین، پیش از دستور سقط قطعی، اقدام به انجام آزمایش‌هایی دیگر نیز می‌کنند. لازم به ذکر است که همانطور که گفته شد، عدد این سونوگرافی به طور قطعی ابتلا یا عدم ابتلای جنین را به اختلالات کروموزومی نشان نمی‌دهد، بلکه بالا بودن آن صرفا شانس بیشتری برای ابتلای جنین به اختلالات کروموزومی را نشان می‌دهد.

هزینه سونوگرافی nt

نمی‌توان عددی دقیق را برای سونوگرافی nt در نظر داشت. این سونوگرافی دارای ضرورتی بالا در طی سه ماهه ابتدایی بارداری بوده و فارغ از هزینه نیاز به انجام آن است. سونوگرافی (nt) تحت پوشش بیمه است، اما در مراکز مختلف به دلیل تفاوتی که در دستگاه‌ها و تجهیزات وجود دارد، شما شاهد رنج قیمتی متفاوت خواهید بود. با این حال اگر خود پزشک شما، با استفاده از سونوگرافی هندهلد این آزمایش را انجام دهد، طبعا علاوه بر افزایش سرعت تشخیص، هزینه های شما نیز کاهش می یابد.

در پایان باید گفت که کاربردهای سونوگرافی تنها به تشخیص مشکلات جنین محدود نمی شود. اولتراسوند، یکی از ابزارهای مهم برای تشخیص بسیاری از بیماری ها و حتی کمک به درمان دقیق تر است. به عنوان مثال پزشکان از سونوگرافی کبد، برای تشخیص مشکلات مربوط به این عضو مهم بدن استفاده می کنند. حتی پزشکان متخصص زیبایی نیز از سونوگرافی صورت برای تزریق بوتاکس استفاده می کند. گسترش استفاده از سونوگرافی، باعث افزایش سرعت و دقت پزشکان در تشخیص و درمان می شود.