دردهای شکمی و بیماری های مربوط به اعضای مختلف آن همچون کبد، کلیه و روده تنها بخشی از مواردی است که در آنها از سونوگرافی شکمی استفاده می شود. سونوگرافی شکم یک روش ایمن برای شناسایی منشا بیماری در ناحیه شکم بوده که با سرعت زیاد و بدون درد انجام می‌شود. برخلاف دستگاه اشعه ایکس، در این روش از تشعشعات خطرناک برای مشاهده اندام‌های داخلی بدن استفاده نمی‌شود.

بررسی و تشخیص بسیاری از بیماری‌های مربوط به اندام‌های داخلی بدن، با معاینه ظاهری امکان پذیر نیست. پزشک مجبور است از روش‌های پیشرفته‌تر مانند سونوگرافی برای تشخیص بیماری و درمان آن استفاده کند. در این روش، تمامی اندام‌های موجود در ناحیه شکمی و حتی رگ‌های خونی قابل مشاهده هستند.

سونوگرافی شکم و لگن شامل چیست؟

سونوگرافی شکم یک روش غیرتهاجمی و ایمن برای بررسی اندام‌های داخلی شکم است. برخی از اندام‌هایی که در ناحیه شکمی وجود دارند، شامل کبد، کیسه صفرا، پانکراس، مجاری صفراوی، طحال و آئورت شکمی هستند.

در روش سونوگرافی، از امواج اولتراسوند برای بررسی اندام‌ها و ساختارهای شکم استفاده می‌شود. امواج اولتراسوند برخلاف دستگاه اشعه ایکس بسیار ایمن هستند، به راحتی از سطح پوست عبور کرده و به اندام‌های داخلی بدن می‌رسند. تحقیقات نشان می‌دهد امواج اولتراسوند حتی برای مادران باردار نیز مضر نیستند.

بنابراین اگر به برخی از بیماری‌های شکمی مثل کبد چرب و مواردی مانند این مبتلا شده‌اید، می‌توانید با استفاده از سونوگرافی کبد، کلیه و مواردی مانند این بیماری خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تشخیص دهید.

علاوه بر اندام‌ها، برخی از رگ‌های خونی که به اندام‌های شکمی منتهی می‌شوند نیز با کمک سونوگرافی قابل بررسی هستند. به عنوان مثال، ورید اجوف تحتانی و آئورت، نمونه‌هایی از رگ‌هایی هستند که در صورت تورم و گرفتگی مشکلات بسیار زیادی را برای فرد ایجاد می‌کنند.

این نوع سونوگرافی معمولاً زمانی تجویز می‌شود که پزشک در رابطه با برخی علائم ظاهری بیماری مثل درد شکم، استفراغ مکرر، عملکرد غیر طبیعی کبد، کلیه و مواردی مانند این نگران باشد. در این حالت تشخیص منشاء بیماری کار ساده‌ای نخواهد بود. زیرا تمامی اندام‌های داخل شکم به نوعی با یکدیگر مرتبط هستند و آسیب به هرکدام منجر به بروز درد در اندام‌های دیگر می‌شود.

کاربردهای سونوگرافی شکم

سونوگرافی شکم کاربردهای گوناگونی به شرح زیر دارد:

• بررسی علل درد شکم

یکی از مهم‌ترین کاربردهای سونوگرافی شکم این است که دلیل دقیق بروز درد در ناحیه شکم را مشخص می‌کند. همانطور که گفته شد، آسیب رسیدن به هر کدام از اندام‌های داخلی شکم منجر به احساس درد شدیدی می‌شود.

گاهی اوقات تشخیص علت این درد به راحتی امکان پذیر نیست. به همین دلیل باید از سونوگرافی برای درد شکم استفاده کرد. در بسیاری از بانوان، درد شکم ناشی از کیست تخمدان، مشکلات رحم و مواردی مانند این است. گاهی اوقات نیز ممکن است دلیل درد شکم آسیب رسیدن به کبد، کلیه و مجاری ادراری باشد.

• تشخیص بیماری های نوزادان و کودکان

یکی از مهم‌ترین کاربردهای سونوگرافی شکم، تشخیص بیماری‌های مربوط به نوزادان و کودکان است. با توجه به اینکه سبک تغذیه و مکانیسم بدنی کودکان نسبت به افراد بزرگسال متفاوت است، به همین دلیل باید برای بررسی و تشخیص دقیق بیماری‌ها از سونوگرافی کمک گرفت.

یکی از مشکلاتی که اکثر نوزادان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، استفراغ و اسهال بعد از مصرف شیر و مواد غذایی است. خوشبختانه می‌توان از دستگاه سونوگرافی برای نوزادانی که تنها چند ماه از تولد آن‌ها گذشته است، استفاده کرد و بیماری‌های مربوط به ناحیه شکم را در آنها تشخیص داد.

• بررسی وضعیت جنین

بدون شک یکی از مهم‌ترین کاربردهای سونوگرافی شکم، بررسی وضعیت جنین است. با استفاده از سونوگرافی شکم، می‌توان بیماری‌های مربوط به جنین را به راحتی تشخیص داد. در واقع تنها روش برای بررسی سلامت جنین، سونوگرافی است. زیرا پزشک نمی‌تواند با توجه به علائم ظاهری، وضعیت دقیق نوزاد را مورد بررسی قرار دهد.

شاید برای شما جالب باشد بدانید که حتی می‌توان اندام‌های شکمی جنین را با استفاده از سونوگرافی شکم مورد بررسی قرار داد. به عنوان مثال، نارسایی کلیه در دوران جنینی یک عارضه رایج است که با استفاده از سونوگرافی به راحتی تشخیص داده می‌شود. از دستگاه‌های سونوگرافی می‌توان برای انجام سونوگرافی nt و بررسی ساختار بدنی جنین استفاده کرد.

انواع سونوگرافی شکم

همانطور که در اینجا نیز به آن پرداخته شده، سونوگرافی شکم انواع مختلفی دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را بیان می‌کنیم:

• سونوگرافی کلیه

یکی از انواع سونوگرافی شکم، سونوگرافی کلیه است که صرفاً بیماری‌های مربوط به کلیه و نارسایی آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. این روش دقیقا مانند سایر روش‌های سونوگرافی شکم انجام می‌شود. یکی از رایج‌ترین دلایل سونوگرافی شکم، بررسی عفونت کلیه است. تجمع باکتری‌ها در مثانه و مجاری ادراری منجر به عفونت کلیه می‌شود و آسیب‌های شدیدی به ناحیه شکم وارد می‌کند.

• سونوگرافی روده

سلامتی روده‌ها برای دفع درست مواد زائد از بدن الزامی است. یکی از بیماری‌های رایج که اکثر افراد را به خود درگیر می‌کند، انسداد روده بزرگ است که به راحتی با کمک دستگاه سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. به این ترتیب، پزشک می‌تواند منشاء دقیق بیماری را در روده‌ تشخیص دهد.

• سونوگرافی تخمدان و رحم

سونوگرافی رحم و تخمدان یکی دیگر از انواع سونوگرافی شکم است که برای بررسی بیماری‌هایی مثل سرطان دهانه رحم، کیست تخمدان، تومور و مواردی مانند این مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین عفونت‌های رحمی به راحتی با کمک سونوگرافی شکم قابل تشخیص هستند.

البته گاهی اوقات ممکن است برای بررسی وضعیت تخمدان و رحم از سونوگرافی واژینال استفاده شود که روش انجام آن با سونوگرافی شکم متفاوت است. همچنین برای بررسی وضعیت جنین یا تایید باردار بودن شخص، از سونوگرافی شکم استفاده می‌شود.

• سونوگرافی کبد

از دیگر انواع سونوگرافی شکم، سونوگرافی کبد است که برای بررسی بیماری‌های کبد و کیسه صفرا انجام می‌شود. طحال یا کیسه صفرا در زیر کبد قرار دارد و در صورت آسیب، درد شدیدی را در ناحیه شکم ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، سنگ کیسه صفرا یکی از بیماری‌های آزاردهنده است که باید به سرعت با کمک دستگاه سونوگرافی تشخیص داده شود.

چه زمانی نیاز به سونوگرافی شکم و لگن است؟

سونوگرافی شکم و لگن معمولا زمانی انجام می‌شود که پزشک با توجه به علائم ظاهری بیمار، قادر به تشخیص منشاء دقیق بیماری در بدن نباشد. در این حالت، آزمایش سونوگرافی برای شما تجویز می‌شود. همچنین در زمان بروز دردهای شدید و آزاردهنده در ناحیه شکم که منشا دقیق آن کاملاً مشخص نیست، باید آزمایش سونوگرافی انجام داد.

سونوگرافی شکم، همچنین برای بررسی وضعیت جنین و میزان رشد آن انجام می‌شود. به طور کلی، سونوگرافی شکم آسیبی به بدن وارد نمی‌کند و بسیار ایمن و کم خطر است. بنابراین می‌توانید برای چکاپ کلی اندام‌های ناحیه شکمی از سونوگرافی استفاده کنید.

بهترین زمان سونوگرافی شکم و لگن

اگر به دنبال بهترین زمان برای انجام سونوگرافی شکم و لگن هستید تا نتیجه‌ای دقیق و بی‌نقص بگیرید، صبح زود بهترین انتخاب شماست. زیرا در این زمان می‌توانید راحت‌تر شرایط ناشتا بودن را رعایت کنید. بعد از یک خواب شبانه، معده‌تان خالی است و گاز معده و روده‌ها در پایین‌ترین سطح خود قرار دارند، که باعث می‌شود تصاویر سونوگرافی واضح‌تر و دقیق‌تر باشند.

برای سونوگرافی لگن در زنان برای بررسی دقیق‌تر آندومتر (پوشش داخلی رحم) بهتر است سونوگرافی در اوایل سیکل قاعدگی و قبل از تخمک گذاری انجام شود.

همچنین سونوگرافی لگن در دوران بارداری برای بررسی رشد جنین، وضعیت جفت و سایر ساختارهای لگن ضروری است. زمان دقیق این سونوگرافی توسط پزشک تعیین می‌شود.

برای سونوگرافی شکم و لگن باید ناشتا بود؟

برای سونوگرافی شکم و لگن معمولاً توصیه می‌شود 6 الی 8 ساعت ناشتا باشید. دلیل این موضوع این است که غذا و مایعات (به غیر از آب) می‌توانند باعث تولید گاز در معده و روده شوند، که ممکن است دید پزشک را روی ارگان‌های داخلی محدود کند و دقت نتایج سونوگرافی را کاهش دهد.

اگر سونوگرافی شما شامل بررسی لگن و مثانه است، معمولاً نیاز است مثانه پر باشد. توصیه می‌شود حدود یک ساعت قبل از سونوگرافی، چند لیوان آب بنوشید و تا زمان انجام آزمایش از دستشویی رفتن خودداری کنید. این کار به پزشک اجازه می‌دهد تا تصویر بهتری از مثانه و اندام‌های لگنی داشته باشد.

اگر به دلیل بیماری‌هایی مانند دیابت نمی‌توانید ناشتا بمانید، بهتر است با پزشک یا تکنسین سونوگرافی مشورت کنید تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید. در برخی موارد، تنظیم زمان آزمایش به گونه‌ای که با شرایط پزشکی شما سازگار باشد، امکان‌پذیر است.

شیوه انجام سونوگرافی شکم

برای انجام سونوگرافی شکم، ابتدا لازم است به پشت روی تخت دراز بکشید. سپس پیراهن خود را بالا بکشید یا از لباس بیمارستان برای انجام سونوگرافی استفاده کنید. در مرحله بعد، تکنسین و یا پزشک سونوگرافی یک ژل مخصوص را روی ناحیه شکم قرار می‌دهد.

این ماده ژل مانند باید روی سطح پوست شکم مالیده شود تا امواج سونوگرافی به راحتی از این طریق عبور کند. ممکن است هنگام برخورد پوست با ژل، احساس خنکی و سردی کنید. در هر صورت این ژل آسیبی به بدن شما نمی‌رساند و کاملاً بی‌خطر است.

در مرحله بعد، تکنسین، پروب سونوگرافی را روی سطح پوست شکم حرکت می‌دهد. این حرکت باید در تمامی نواحی شکم انجام شود تا منشا دقیق بیماری قابل شناسایی باشد. در این حالت امواج اولتراسوند از دستگاه سونوگرافی ساطع می‌شوند و بعد از عبور از پوست، به اندام‌های داخلی بدن مثل شکم و کلیه‌ها برخورد می‌کنند. سپس از سمت اندام‌های داخلی بدن، به سمت بیرون بازتاب می‌شوند.

امواج اولتراسوند هنگام بازتاب از بدن به شکل تصویر روی صفحه نمایشگر قابل مشاهده هستند. به این ترتیب، تکنسین سونوگرافی و پزشک به راحتی می‌توانند اندام‌های داخلی شکم را مورد بررسی قرار دهند.

چه مشکلاتی را می‌ توان با سونوگرافی شکم تشخیص داد؟

همانطور که گفته شد، بسیاری از مشکلات مربوط به اندام‌های داخلی شکم با استفاده از دستگاه سونوگرافی قابل تشخیص هستند. بیماری‌های خطرناک مثل سرطان دهانه رحم و مواردی مانند این به سرعت با کمک سونوگرافی شناسایی خواهند شد.

علاوه بر این، می‌توان با استفاده از سونوگرافی شکم اختلالات خونی را بررسی کرد. همچنین شناسایی ناحیه آسیب در اندام‌هایی که در قسمت بالایی شکم قرار دارند (مثل کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده، کلیه و طحال) با سونوگرافی امکان پذیر است.

پیشنهاد به مطالعه بیشتر: سونوگرافی لگن چیست و چگونه انجام می شود؟

آمادگی و شرایط  لازم قبل از سونوگرافی شکم

سونوگرافی شکم و لگن یکی از ابزارهای تشخیصی غیرتهاجمی و موثر است که به پزشکان امکان می‌دهد تا ساختارهای داخلی بدن را با دقت بیشتری بررسی کنند. برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر، لازم است که قبل از انجام این آزمایش، شرایط خاصی را رعایت کنید. در ادامه، مهم‌ترین نکات آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن آمده است:

• یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باید قبل از سونوگرافی شکم انجام دهید، این است که تا چند ساعت قبل از سونوگرافی ناشتا باشید و از خوردن غذا خودداری کنید.
• بهتر است مثانه هنگام انجام سونوگرافی پر باشد. به همین دلیل، باید چند ساعت قبل از سونوگرافی شکم آب و مایعات کافی بنوشید.
• از حدود یک روز قبل از سونوگرافی شکم، از خوردن غذاهایی که دارای چربی اشباع شده هستند و همچنین مصرف حبوبات خودداری کنید.
• سطح پوست شکم را شیو کنید تا امواج اولتراسوند به راحتی از پوست عبور کند و تصویر بهتری روی صفحه نمایشگر مشاهده شود.
• لباس های راحت و گشاد بپوشید.
• از استعمال دخانیات و مصرف نوشیدنی های کافئین‌دار قبل از سونوگرافی اجتناب کنید.

دستگاه مناسب برای سونوگرافی شکم

از دستگاه‌های سونوگرافی مختلفی برای بررسی اندام‌های داخلی شکم استفاده می‌شود. سونوگرافی های مبله، ابزارهای قدیمی در این زمینه هستند که فقط در مراکز تصویربرداری وجود دارند و تنها تکنیسین های مربوطه، با استفاده از آن سونوگرافی انجام می دهند. همچنین زمان بسیاری برای تعیین وقت و انجام سونوگرافی برای تشخیص مشکلات شکمی با استفاده از دستگاه های مبله هدر می رود.

ابزاری که می توان به جای دستگاه های مبله از آن استفاده کرد، دستگاه سونوگرافی هندهلد است. مزیت این دستگاه در قابل حمل بودن آن است. همچنین دستگاه های هندهلد را پزشکان در مطب و حتی محل سکونت بیمار نیز می توانند استفاده کنند. به این ترتیب سرعت تشخیص و درمان مشکلات شکمی در این روش بسیار بالاتر می رود و نیاز به مراجعه به مراکز تصویربرداری نیست.

سونوگرافی هندهلد به راحتی به گوشی موبایل، تبلت و لپ تاپ متصل می شود و تصویر حاصله را به بیمار و پزشک نشان می دهد. این دستگاه‌ها بسیار سبک هستند و به راحتی جابه‌جا می‌شوند. به همین دلیل، می‌توانند برای بیمارانی که قادر به حرکت کردن نیستند و توانایی مراجعه به کلینیک سونوگرافی را ندارند، مورد استفاده قرار گیرند.

دستگاه سونوگرافی پرتابل دارای صفحه نمایشگر نیست. به همین دلیل می‌توان از صفحه نمایشگر لپ تاپ یا گوشی تلفن همراه برای مشاهده تصاویر اندام‌های داخلی بدن استفاده کرد.

این دستگاه‌ها نه تنها برای بررسی اندام‌های شکمی کاربرد دارند، بلکه برای بررسی بدن حیوانات و سایر اندام‌های بدن انسان مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین نتایج حاصل از دستگاه سونوگرافی پرتابل مانند دستگاه‌های سونوگرافی کلینیکی کاملاً دقیق است.

دستگاه سونوگرافی شکم و لگن

بیماری‌های مربوط به اندام‌های شکمی می‌توانند به صورت خفیف و شدید بروز کنند. انواع خفیف بیماری‌های شکمی به راحتی با معاینه ظاهری قابل تشخیص هستند. اما بیماری‌های شدید مثل درد کیسه صفرا، کبد چرب، انسداد روده بزرگ، سرطان رحم و تخمدان، آسیب‌های جنینی و مواردی مانند این باید با کمک دستگاه‌های سونوگرافی مورد بررسی قرار بگیرند.

این روش بدون کوچک‌ترین درد و آسیبی انجام می‌شود و کاملا غیر تهاجمی است. سونوگرافی نتایج دقیق‌تری نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری بدن دارد. بنابراین بیماری سریعتر تشخیص داده خواهد شد و از روش‌های درمانی بهتری برای رفع آن استفاده می‌شود.

پیشنهاد می کنیم اگر پزشکی هستید که به دنبال تشخیص سریع تر مشکلات بیمارانتان هستید یا پزشکانی را می شناسید که به دنبال یک ابزار برای تسریع این فرآیند هستند، به دستگاه های سونوگرافی هندهلد توجه داشته باشید. شما می توانید برای دریافت مشاوره های تخصصی در این زمینه با کارشناسان ما تماس حاصل نمایید.

سوالات متدوال