سونوگرافی کلیه یکی از روش‌های تصویربرداری غیرتهاجمی و دقیق است که با استفاده از امواج اولتراسوند، امکان بررسی ساختار و عملکرد کلیه‌ها را فراهم می‌کند. این روش که به دلیل ایمنی بالا و عدم استفاده از اشعه‌های مضر شناخته شده است، برای تشخیص و پیگیری بیماری‌های مختلف کلیوی، از جمله سنگ کلیه، کیست‌ها، تومورها و عفونت‌های ادراری به کار می‌رود.

 سونوگرافی کلیه به عنوان یکی از آزمایش‌های پرکاربرد در تشخیص مشکلات کلیوی، به پزشکان کمک می‌کند تا با دقت بالا و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اطلاعات جامعی از وضعیت کلیه‌ها به دست آورده و اقدامات درمانی لازم را انجام دهند. در این مقاله، به بررسی جزئیات و کاربردهای این روش ارزشمند می‌پردازیم.

سونوگرافی کلیه چیست؟

سونوی رنال (Renal ultrasound) یا سونوگرافی کلیه، برای تصویربرداری از کلیه‌ها و تشخیص بیماری های مرتبط با آن انجام می‌شود. سونوگرافی کلیه با اشعه ایکس انجام نشده و از امواج صوتی که با گوش افراد قابل شنیدن نیستند، استفاده می‌شود. این امواج صوتی، تصاویری ایجاد می‌کنند که حاوی اندازه، شکل، مکان قرارگیری و جریان خون در کلیه‌های فرد بیمار است.

سونوگرافی کلیه در چه مواردی تجویز می ‌شود؟

سونوگرافی یک روش بدون درد برای تشخیص بیماری‌های کلیوی است که اطلاعاتی درباره کلیه‌های فرد در اختیار پزشک قرار می‌دهد. پزشک در صورت تشخیص احتمال وجود برخی از بیماری‌هایی که در ادامه بیان می‌شود، برای بیمار سونوی رنال تجویز می‌کند.

1. عفونت‌

ممکن است باکتری‌هایی از بخش‌ مجاری ادراری به کلیه‌ها منتقل شده و سبب ابتلای فرد به عفونت کلیه شوند. عفونت‌های کلیوی در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است. در صورتی که احتمال وجود عفونت وجود داشته باشد؛ سونوگرافی کلیه توسط پزشک تجویز می شود تا بتواند از وضعیت کلیه و مجاری اداری اطلاع کسب کند.

۲. سنگ کلیه

اگر پزشک احتمال وجود سنگ کلیه را برای بیمار تشخیص دهد، برای او سونوی رنال تجویز می‌کند. معمولاً سنگ کلیه‌ها در مجاری ادراری فرد بیمار حرکت کرده و سبب بروز درد شدید در نواحی کلیه می‌شوند. هر چه سنگ کلیه بزرگتر باشد، میزان درد ایجاد شده از حرکت سنگ نیز بیشتر است.

اگر سنگ کلیه بسیار کوچک باشد، ممکن است همراه جریان ادرار از بدن خارج شود و فرد متوجه وجود سنگ در کلیه‌های خود نشود. اما اگر تعداد یا ابعاد آن زیاد باشد، نیاز به درمان‌هایی همچون مصرف دارو یا در موارد شدیدتر نیاز به استفاده از سنگ شکن کلیه به صورت تابش لیزر و حتی جراحی است.

۳. آسیب‌ های حاد کلیوی

آسیب حاد کلیوی (AKI) در اثر از کار افتادن کلیه ها طی چند ساعت یا چند روز ایجاد می‌شود. اگر آسیب حاد کلیوی به درستی تشخیص داده نشود، ممکن است سبب مرگ فرد بیمار شود. به همین دلیل اگر احتمال وجود آسیب حاد کلیوی وجود داشته باشد، پزشک می تواند با استفاده از انواع دستگاه سونوگرافی هندهلد، به سرعت آن را تشخیص دهد.

۴. درد در ناحیه کلیه‌ ها

اگر شما دردی در ناحیه میانی تا فوقانی کمر و پهلوهای خود احساس کنید، پزشک برای شما سونوگرافی کلیه تجویز می‌کند تا از سالم بودن کلیه‌ها اطمینان پیدا کند.

۵. تومور کلیوی

شایع‌ترین نوع توموری که در کلیه‌ها ایجاد می‌شود، تومور «کارسینوم» سلول کلیوی است. این نوع تومور کلیوی، اغلب کلیه‌های افراد سالمند را درگیر می‌کند. از علائم وجود تومور کارسینوم سلول کلیوی، می‌توان به وجود خون در ادرار فرد بیمار، احساس درد شدید در پهلوها و ورم کردن پهلو اشاره کرد.

۶. سرطان کلیه

یکی دیگر از مواردی که پزشک برای تشخیص آن، سونوگرافی کلیه برای بیمار تجویز می‌کند، سرطان کلیه است.

۷. بیماری کلیه یا پلی کیستیک

یکی از بیماری‌های ارثی، بیماری کلیه پلی کیستیک است. در بیماری کلیه پلی کیستیک، کیسه‌هایی حاوی مواد مایع، درون کلیه ایجاد می‌شود. در این بیماری با ایجاد کیست‌ها، اندازه کلیه‌ها روز به روز بزرگتر شده و در نهایت کلیه‌ها از کار می‌افتند. پس از کار افتادن کلیه‌ها ممکن است نیاز به عمل پیوند کلیه باشد.

۸. نمونه برداری

برای انجام عمل‌های دیگر نیز ممکن است پزشک برای بیمار سونوگرافی کلیه تجویز کند. برای مثال برای نمونه برداری‌ از کلیه‌ها یا آبسه و تخلیه کیست‌های موجود در کلیه نیاز به انجام سونوی رنال پیش از عمل است.

سونوگرافی کلیه چگونه انجام می ‌شود؟

برای انجام سونوگرافی کلیه همانند سونوگرافی واژینال، ابتدا فرد لباس راحتی به نام گان می‌پوشد. سپس بر روی تخت دراز کشیده و پزشک ژل سونوگرافی را بر روی ناحیه مورد نظر قرار می‌دهد. پس از این، پزشک پروب سونوگرافی را روی ناحیه ژل زده شده، حرکت می‌دهد. مدت انجام سونوی رنال در حدود ۲۰ دقیقه است.

اقدامات قبل از سونوگرافی کلیه و مثانه

در انجام سونوگرافی کلیه، پزشک به بیمار توصیه می‌کند ۱۲ ساعت پیش از انجام سونوگرافی، مواد خوراکی مصرف نکند. نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه، سبب ایجاد گاز در روده و معده می‌شوند، بنابراین پیش از انجام سونوگرافی کبد و کلیه نباید از نوشیدنی‌های گازدار استفاده کرد. پیش از انجام سونوگرافی کلیه از بیمار خواسته می‌شود تا حد امکان آب بنوشد تا در سونوگرافی، مثانه به خوبی قابل مشاهده باشد. برای انجام سونوی رنال از داروی مسکن خاصی استفاده نمی‌شود، چرا که روند انجام سونوگرافی دردناک نیست.

در طول سونوگرافی کلیه چه اتفاقی می افتد؟

سونوگرافی کلیه یکی از رایج‌ترین انواع تصویربرداری پزشکی است که برای ارزیابی اندازه، شکل، موقعیت و عملکرد کلیه‌ها به کار می‌رود. این روش تشخیصی بدون درد و غیرتهاجمی است و از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر از اندام‌های داخلی بدن استفاده می‌کند. برای انجام آن باید مراحل زیر را انجام دهید:

•       قبل از انجام سونوگرافی، ممکن است از شما خواسته شود که مثانه خود را پر کنید تا تصاویر واضح‌تری از کلیه‌ها و مجاری ادراری به دست آید.
•       شما روی تخت معاینه به پهلو یا به پشت دراز می‌کشید.
•       تکنسین یک ژل گرم و لغزنده روی پوست شکم شما می‌مالد. این ژل به انتقال بهتر امواج صوتی از دستگاه سونوگرافی به بدن کمک می‌کند.
•       تکنسین یک پروب کوچک (مبدل) را روی پوست شما حرکت می‌دهد. این پروب امواج صوتی را به داخل بدن می‌فرستد و امواج بازتاب شده را دریافت می‌کند. دستگاه سونوگرافی کلیه و مثانه این امواج را به تصاویر تبدیل می‌کند.
•       پزشک رادیولوژیست تصاویر سونوگرافی را بررسی می‌کند تا اندازه، شکل، موقعیت و ساختار کلیه‌ها را ارزیابی کند. همچنین، ممکن است جریان خون در کلیه‌ها و وجود هرگونه کیست، تومور یا سنگ کلیه بررسی شود.

مراقبت بعد سونوی رنال

بعد از انجام سونوگرافی کلیه، شما نیاز به هیچ مراقبتی ندارید و از آنجا که سونوگرافی یک روش غیرتهاجمی است، نیاز به مراقبت خاصی ندارد. اگر بعد از انجام سونوی رنال، مشکلی در کلیه وجود داشت، شما باید مطابق با دستور پزشکتان، مراقبت های لازم را انجام دهید.

خطرات و عوارض احتمالی سونوگرافی کلیه

در سونوگرافی کلیه به دلیل عدم استفاده از اشعه ایکس، خطرات و عوارض خاصی پس از انجام سونوگرافی برای بیمار ایجاد نمی‌شود در برخی موارد ممکن است فرد بیمار حساسیتی در ناحیه‌ای که سونوی رنال انجام شده حس کند که پس از گذشت چند ساعت از بین می‌رود.

دستگاه سونوگرافی کلیه

دستگاه سونوگرافی برای کلیه یک پروب کوچک دارد که پزشک پس از آغشته کردن ناحیه مورد نظر به نوعی ژل سونوگرافی، این پروب را بر روی پوست شکم حرکت می‌دهد. ممکن است هنگام انجام سونوگرافی، پزشک دستگاه سونوگرافی را در برخی از ناحیه‌های پوست فشار دهد. پزشک با حرکت دستگاه سونوگرافی کلیه، می‌تواند اندازه و شکل کلیه‌ها را تشخیص دهد.

همان طور که بیان شد در صورت بروز درد در ناحیه کلیه‌ها و همچنین کمر و پهلو، پزشک سونوگرافی کلیه برای بیمار تجویز می‌کند. برای انجام سونوی رنال نیاز است از نحوه انجام آن، اقدامات پیش از انجام سونوگرافی کلیه و عوارض آن اطلاعات کافی داشت. اگر شما پزشکی هستید که به یک دستگاه سونوگرافی کلیه نیاز دارید و یا با آموزش سونوگرافی، می خواهید خودتان این کار را انجام دهید؛ می توانید با کارشناسان ایده گستر قدرت تماس حاصل نمایید و مشاوره های لازم در این خصوص دریافت کنید.

سخن پایانی

سونوگرافی کلیه ابزاری قدرتمند و مطمئن برای درک سلامت این اندام‌های حیاتی است که با دقت بالا، تصویر واضحی از وضعیت کلیه‌ها ارائه می‌دهد. با این روش ساده و غیرتهاجمی، می‌توان به‌موقع مشکلات کلیوی را شناسایی و از پیشرفت بیماری‌های احتمالی جلوگیری کرد. پس اگر به فکر سلامت خود هستید، از اهمیت سونوگرافی کلیه غافل نشوید؛ چرا که گاهی یک نگاه دقیق می‌تواند راهی به سوی زندگی سالم‌تر و آرام‌تر باشد.

سوالات متدوال