سونوگرافی سینه یا پستان

سونوگرافی سینه و پستان، یکی از انواع سونوگرافی و تکنیکی برای بررسی غدد پستانی با استفاده از امواج اولتراسونیک است. این مطالعه هم برای معاینه پیشگیرانه  و هم برای تشخیص بیماری‌ها، بررسی وضعیت غدد لنفاوی، بیوپسی و نظارت بر نتایج درمان جراحی و دارویی استفاده می‌شود. جهت تشخیص زودهنگام انواع بیماری‌ها، از قبیل ماستیت، ماستوپاتی، سرطان، کیست، فیبروآدنوم، لیپوم پستان و شروع درمان ، توصیه می‌شود که خانم‌ها زیر 40 سال سونوگرافی سینه را حداقل هر یک سال یکبار و پس از رسیدن به 50 سالگی 2 بار در سال انجام دهند.

سونوگرافی سینه در چه مواردی کاربرد دارد؟

در طول دهه‌های گذشته، افزایش آمار سرطان سینه در سراسر جهان بسیاری از افراد را نگران کرده است. دلیل اصلی این بیماری عدم تشخیص زودهنگام و انجام اقدامات درمانی برای وضعیت بیماران می‌باشد. برای اثربخشی و تشخیص دقیق، پزشکان همراه با  ماموگرافی، سونوگرافی (معاینه اولتراسوند) غدد پستانی را نیز تجویز می‌کنند؛ زیرا بیمار در این عمل تحت‌تأثیر اشعه مستقیم این دستگاه‌ سونوگرافی قرار نمی‌گیرد و می‌توان از این روش تشخیصی بارها استفاده نمود. سونوگرافی سینه در موارد زیر می‌تواند بسیار کاربردی باشد:

1. وجود هرگونه درد، تورم، ناراحتی و ترشح از نوک پستان در بانوان، نشانه‌ای برای مراجعه به سونوگرافی سینه هست.
2. تغییرات قابل‌مشاهده در شکل، اندازه و خطوط و همچنین پوست سینه که قبلاً قابل رویت نبوده است.
3. بررسی غدد پستانی در مردان در صورتی انجام می‌شود که فرد از عدم تقارن غدد پستانی، وجود توده و درد رنج می‌برد.
4. بررسی وضعیت سینه در زنان باردار، در دوران شیردهی و همچنین هنگام برنامه‌ریزی برای شروع بارداری بسیار ضروری است.
5. وقتی پزشک متخصص کیست، تومور و هر نئوپلاسم خوش‌خیم یا بدخیم دیگری را در طی معاینه شناسایی کند.
6. پس از آسیب یا در طی یک فرایند التهابی (ماستیت) وضعیت پستان‌ها تغییر کند.
7. بزرگ‌شدن غدد لنفاوی (آگزیلاری، سوپرا و ساب ترقوه).
8. ارزیابی وضعیت پروتزهای سیلیکونی پس از جراحی سینه.
9. اگر اعضای خانواده سابقه سرطان سینه (مادر، مادربزرگ، خواهر، خاله و…) دارند.

به یاد داشته باشید، هنگامی که پاتولوژیک در غدد پستانی شناسایی می‌شود، پس از مشاوره با مامولوژیست یا انکولوژیست، می‌توان هم‌زمان ماموگرافی، MRI غدد پستانی و پس از معاینه سیتولوژیک انجام داد.

سونوگرافی سینه در زمان پریودی

همه بانوان قبل از دوره پریود خود و حتی بعد از آغاز زمان سیکل قاعدگی دچار حساسیت سینه می‌شوند، به طوری که سینه آن‌ها با درد و ناراحتی همراه خواهد بود. با توجه به این شرایط متخصصان توصیه می‌کنند سونوگرافی را در زمان سیکل قاعدگی یا دوره پریود انجام ندهید.

البته اگر متخصص براساس شرایط خاص این پیشنهاد را به شما می‌دهد، بنابراین باید سونوگرافی را در زمان پریود نیز تجربه کنید اما بهترین زمان برای سونوگرافی سینه بعد از اتمام سیکل قاعدگی و دوره پریود است که حساسیت سینه‌ها به حداقل رسیده باشد.

آمادگی قبل از سونوگرافی سینه

مهم است که قبل از سونوگرافی جدید سینه خود، سونوگرافی قبلی یا آخرین سونوگرافی که انجام داده‌اید را به متخصص نشان دهید. در ضمن قبل از این سونوگرافی باید به مطب متخصص مورد نظر بروید و تحت معاینه کامل او قرار بگیرید. توصیه می‌کنیم یک هفته قبل از سیکل قاعدگی خود برای سونوگرافی سینه برنامه‌ریزی نکنید؛ زیرا سینه‌ها به طور معمول در این دوره زمانی بسیار حساس هستند.

در صورتی که متخصص دستور العمل خاصی مربوط به سونوگرافی برای شما تعبیه کرده است، در روز سونوگرافی آن را به همراه داشته باشید. از آنجایی که ممکن است مدتی را برای انجام این سونوگرافی منتظر بمانید، بهتر است زمانی برای سونوگرافی اقدام کنید که عجله نداشته باشید و بتوانید با صبوری انتظار بکشید. برای انجام سونوگرافی بهتر از هیچ وسیله‌ یا زیورآلات به همراه خود نداشته باشید.

لازم نیست قبل از سونوگرافی خوردن یا نوشیدن را قطع کنید و برای کسب آرامش در حین این روند به دارو نیاز ندارید. برخی از موارد مهمی که باید به خاطر داشته باشید را در ادامه نام می‌بریم:

• لوسیون، پودر یا هر ماه دیگری را از روی سینه خود تمیز کنید
• لباس‌هایی بپوشید که بتوانید به راحتی آنها را درآورید یا لباسی بپوشید که رادیولوژیست به راحت به سینه شما دسترسی داشته باشد
• به دستور العمل‌های متخصص خود گوش فرا دهید

مراقبت بعد از انجام سونوگرافی سینه

خبر خوب اینکه بعد از انجام سونوگرافی سینه شما به هیچ مراقبت خاصی نیاز ندارید و به راحتی می‌توانید به منزل خود برگردید. ممکن است ژل سونوگرافی به سختی از روی پوست شما پاک شود که امری طبیعی است. در ضمن باید مدتی را برای کسب نتیجه سونوگرافی خود منتظر بمانید.

سونوگرافی پستان چگونه انجام می‌شود؟

شاید برای شما هم سؤال باشد که سونوگرافی سینه چگونه انجام می‌گیرد؟ ولی اصلاً جای نگرانی نیست؛ زیرا هیچ آمادگی خاصی برای انجام این عمل لازم نمی‌باشد و کل مدت‌زمان عمل نهایتاً 15 دقیقه است. ابتدا، برای انجام سونوگرافی از غدد پستانی، بیمار لباس خود را تا کمر در می‌آورد، روی کاناپه دراز می‌کشد و دست‌های خود را بالای سر خود می‌آورد.

پزشک متخصص سونوگرافی سینه، سینه بیمار را با ژل مخصوص می‌پوشاند تا انتقال امواج اولتراسوند را بهبود بخشد. در مرحله بعد، پزشک حسگر را در زوایای مختلف روی پوست حرکت می‌دهد تا تصاویر مورد نیاز را در همه ابعاد برآمدگی‌ سینه به دست آورد؛ سپس پس از اتمام معاینه، پزشک تصاویر را برای بیمار شرح می‌دهد و نتیجه‌گیری‌های انجام شده را به او اطلاع خواهد داد.

همان‌طور که گفته شد سونوگرافی سینه یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از بافت‌های سینه استفاده می‌کند. در ادامه کارهایی که قبل و حین انجام و بعد از این روش باید انجام دهید شامل:

قبل از انجام سونوگرافی باید کارهای زیر را انجام دهید:

1. بهتر است قبل از انجام سونوگرافی، لباس راحتی بپوشید که به راحتی باز شود.
2. ممکن است از شما خواسته شود که روی تخت دراز بکشید و یک بالش زیر شانه قرار دهید تا سینه شما صاف شود.

در طول سونوگرافی مراحل زیر انجام می‌شود:

1. پس از اینکه در بهترین زمان برای سونوگرافی سینه مراجعه کردید، تکنسین یک ژل گرم روی پوست سینه شما می‌مالد. این ژل به انتقال بهتر امواج صوتی کمک می‌کند.
2. یک پروب سونوگرفی کوچک روی پوست شما حرکت داده می‌شود. این پروب امواج صوتی را به داخل سینه شما ارسال می‌کند و پژواک‌های برگشتی را دریافت می‌کند.
3. تکنسین ممکن است از شما بخواهد که موقعیت خود را تغییر دهید. این کار به او کمک می‌کند تا تصاویر واضح‌تری از تمام قسمت‌های سینه شما بگیرد.

سونوگرافی معمولا دردناک نیست. ممکن است کمی فشار احساس کنید، اما این فشار نباید دردناک باشد.

بعد از سونوگرافی می‌توانید:

1. هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های روزمره شما وجود ندارد.
2. رادیولوژیست نتایج سونوگرافی را تفسیر می‌کند و گزارش آن را برای پزشک شما ارسال می‌کند.
3. پزشک شما نتایج را با شما در میان می‌گذارد و در صورت نیاز، درمان مناسب را تجویز می‌کند.

تفسیر سونوگرافی سینه

تفسیر سونوگرافی سینه نیاز به درک دقیق ویژگی‌های مختلف ساختار سینه و انواع بیماری‌های مرتبط، تطبیق این یافته‌ها با مطالعات بالینی و انواع تصویربرداری‌ها و استفاده از سیستم‌های گزارش‌دهی استاندارد دارد.

·        فهم اصول اولیه:

درک اصول اولیه سونوگرافی سینه شامل شناخت ویژگی‌های تصویری مانند نواحی هیپواکوئیک (تیره‌تر)، هایپراکوئیک (روشن‌تر)، آن‌اِکوئیک (کاملاً تیره) و ایزوکوئیک (با اکوژنیسیتی مشابه بافت‌های اطراف) است. این اصول پایه‌ای به تفسیر صحیح تصاویر کمک می‌کنند و نشان‌دهنده توده‌های جامد، ساختارهای پر از مایع یا شرایط خوش‌خیم و بدخیم مختلف هستند.

·        تشخیص ساختارها:

تشخیص صحیح ساختارهای مختلف در سونوگرافی سینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پوست سینه به صورت یک خط نازک و اکوژن در بالای تصویر ظاهر می‌شود؛ در حالی که چربی زیرپوستی هیپواکوئیک می‌باشد. بافت غددی به صورت ناهمگن و ممکن است نسبت به چربی هایپراکوئیک باشد؛ حتی شاید مجاری به صورت ساختارهای لوله‌ای دیده شوند و اگر پر از مایع باشند، آن‌اِکوئیک هستند. توده‌ها نیز با شکل، حاشیه‌ها، جهت، الگوی و ویژگی‌های پس‌زمینه خود مشخص خواهند شد.

·        ارزیابی ویژگی‌های توده:

ارزیابی توده‌ها در سونوگرافی شامل بررسی شکل (گرد، بیضی یا نامنظم)، حاشیه‌ها (مشخص یا نامشخص)، جهت (موازی یا نا موازی)، الگوی اکو (هیپواکوئیک، هیپراکوئیک، ایزوکوئیک یا پیچیده) و ویژگی‌های پس‌زمینه است. این ارزیابی‌ها به تعیین خوش‌خیم یا بدخیم بودن توده‌ها کمک می‌کنند.

·        سونوگرافی داپلر:

سونوگرافی داپلر برای ارزیابی جریان خون در داخل یک ضایعه استفاده می‌شود. افزایش جریان خون می‌تواند گاهی نشانه‌ای از بدخیمی باشد و به تشخیص دقیق‌تر کمک کند. این ابزار مهمی در ارزیابی توده‌های سینه است و اطلاعات بیشتری درباره ویژگی‌های توده فراهم می‌کند. سونوگرافی داپلر در بارداری، یکی از مهم‌ترین غربالگری‌ها در این دوره زمانی است.

·        تطبیق با یافته‌های بالینی و تصویربرداری:

تطبیق یافته‌های سونوگرافی با معاینه بالینی و سایر روش‌های تصویربرداری مانند ماموگرافی و MRI از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این تطبیق به ارزیابی جامع و دقیق‌تر کمک می‌کند و در تصمیم‌گیری‌های درمانی نقش مهمی ایفا می‌کند. معاینه بالینی و مقایسه با نتایج ماموگرافی و MRI، اطلاعات بیشتری درباره وضعیت سینه فراهم می‌کند.

عوارض سونوگرافی سینه

سونوگرافی سینه به طور کلی ایمن و عاری از عوارض است، اما برخی از مشکلات جزئی نیز ممکن است به دنبال داشته باشد، این موارد عبارتند از:

• احساس درد موقت: برخی از بیماران ممکن است به دلیل فشار اعمال شده توسط مبدل، ناراحتی خفیفی را تجربه کنند.
• تشخیص اشتباه: احتمال نتایج مثبت کاذب (نشان‌دهنده مشکل در صورت عدم وجود) و نتایج منفی کاذب (عدم تشخیص مشکلی که وجود دارد) ممکن است پیش آید که عوارض جبران‌ناپذیری به بیمار و خانواده او وارد کند.
• عدم داشتن تخصص کافی اپراتور: کیفیت و دقت تشخیص سونوگرافی سینه به تخصص و تجربه تکنسین معاینه‌کننده و همچنین رادیولوژیست بستگی دارد؛ در صورت نداشتن الزامات لازم، بیمار عوارضی از جمله با عدم تشخیص زودهنگام بیماری خود مواجه می‌شود.
• محدودیت تشخیص در موارد خاص: در حالی که سونوگرافی در تجسم برخی از ناهنجاری‌های سینه، مانند کیست‌ها و توده‌های جامد برتری دارد، اما ممکن است محدودیت‌هایی در تشخیص تغییرات ظریف بافتی یا سرطان‌هایی که در مراحل اولیه هستند، داشته باشد که در ماموگرافی یا MRI بهتر و بیشتر قابل مشاهده هستند.

سونوگرافی سینه چه مواردی را تشخیص می‌دهد؟

سونوگرافی سینه می‌تواند عارضه‌های مختلفی را تشخیص دهد، از جمله:

• کیست: کیسه‌های پر از مایع که معمولاً خوش‌خیم هستند.
• فیبروآدنوم: تومورهای جامد غیر سرطانی که در زنان جوان شایع است.
• تومورهای سرطانی: توده‌های بدخیم را می‌توان شناسایی و بیشتر ارزیابی کرد.
• عفونت‌ها و آبسه‌ها: مناطق عفونت ممکن است به صورت توده‌های نامنظم یا تجمع مایع ظاهر شوند.
• غدد لنفاوی: بزرگ‌شدن غدد لنفاوی که ممکن است نشان‌دهنده عفونت یا سرطان باشد.

چه کسانی باید سونوگرافی سینه انجام دهند؟

گروه‌هایی که بیشتر نیاز به سونوگرافی سینه دارند عبارت‌اند از:

• خانم‌های جوان: به دلیل بافت متراکم پستان در خانم‌های جوان، سونوگرافی اغلب به عنوان مکمل ماموگرافی یا به جای آن استفاده می‌شود.
• خانم‌هایی که دارای ایمپلنت پستانی هستند: سونوگرافی می‌تواند برای بررسی بافت پستان در اطراف ایمپلنت مفید باشد.
• خانم‌هایی که سابقه خانوادگی سرطان سینه دارند: این افراد در معرض خطر بالاتر ابتلا به سرطان سینه هستند و ممکن است نیاز به غربالگری منظم با سونوگرافی داشته باشند.

سخن پایانی..

سونوگرافی سینه یک روش ایمن و دقیق برای تشخیص مشکلات پستانی است که می‌تواند به شناسایی زودهنگام بیماری‌هایی مثل کیست‌ها و حتی سرطان کمک کند. این روش سریع و بدون درد، ابزاری ضروری برای حفظ سلامت زنان است. با انجام منظم سونوگرافی، می‌توانید به پیشگیری و درمان به‌موقع بیماری‌های پستانی کمک کنید و قدمی موثر برای سلامت خود بردارید.

سوالات متدوال