سونوگرافی اندوسکوپیک (EUS) یک روش تشخیصی پیشرفته است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویر دقیقی از اندام‌های گوارشی را ارائه می دهد. در این مقاله، به بررسی جامع سونوگرافی اندوسکوپیک می‌پردازیم و با تشریح اصول عملکرد، کاربردها، عوارض آن، شما را با این روش مهم آشنا می‌کنیم. علاوه بر این، اطلاعات مفیدی در مورد آمادگی‌های لازم قبل از انجام EUS و نکات بعد از آن ارائه خواهیم داد تا بتوانید با اطمینان خاطر بیشتری برای انجام این معاینه تصمیم‌گیری کنید.
سونوگرافی اندوسکوپیک چیست؟
سونوگرافی اندوسکوپیک (EUS) یک روش کم‌تهاجمی برای بررسی بیماری‌های دستگاه گوارش (معده و روده) و سایر اندام‌ها و بافت‌های نزدیک آن است. در این روش، از ترکیب دو تکنولوژی تصویربرداری که در ادامه اشاره می‌شود، استفاده می‌گردد:
- آندوسکوپی: یک لوله نازک و قابل انعطاف (آندوسکوپ) است که وارد دستگاه گوارش می‌شود.
- سونوگرافی: دستگاهی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصویر استفاده می‌کند.
کاربرد آندوسکوپی سونوگرافی
چرا از آندوسکوپی استفاده می‌شود و کاربرد آن چیست؟ همانطورکه گفتیم این دستگاه می‌تواند تصاویری با جزئیات بالا از پوشش داخلی و دیواره هر اندامی در امتداد دستگاه گوارش تهیه کند. کاربرد EUS را می‌توان از جهت‌های زیر هم مورد بررسی قرار داد.
- آندوسکوپی از راه دهان: با فرستادن دستگاه EUS از طریق دهان، می توان تصاویری از مری، معده و بخش هایی از روده کوچک گرفت.
- آندوسکوپی از راه مقعد: با وارد کردن دستگاه EUS از طریق مقعد، امکان مشاهده تصاویری از راست روده، بخش‌هایی از روده بزرگ (کولون) و بافت‌های اطراف آن مانند غدد لنفاوی فراهم است.
علاوه بر این، EUS می‌تواند تصاویری از اندام‌های داخلی از جمله ریه‌ها، غدد لنفاوی در مرکز قفسه سینه، کبد، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و لوزالمعده را ارائه دهند.
اهمیت سونوگرافی اندوسکوپیک در تشخیص بیماری
حالا این سوال پیش می آید که هدف پزشک از انجام این آزمایش‌ها چیست؟ با داشتن تصاویر دقیق از داخل دستگاه گوارش و اندام‌های اطراف، پزشک می تواند در تشخیص بیماری‌ها و برنامه ریزی برای درمان‌های مناسب کمک کند.
به صورت کلی با استفاده از EUS، پزشک می‌تواند موارد زیر را تشخیص دهد:
- تومورها یا سرطان ها در دستگاه گوارش یا اندام های اطراف
- التهاب یا عفونت در دستگاه گوارش
- بیماری‌های لوزالمعده مانند پانکراتیت
- سنگ کلیه یا کیسه صفرا
- ناهنجاری های مادرزادی در دستگاه گوارش
- علل درد شکم یا خونریزی گوارشی با منشا ناشناخته
- بررسی آسیب بافتی ناشی از التهاب یا بیماری
- تشخیص وجود سرطان یا انتشار آن به غدد لنفاوی
- سنجش میزان نفوذ تومور سرطانی (بدخیم) به بافت‌های اطراف
- استخراج مایع یا بافت برای انجام آزمایش‌های تشخیصی
- خارج کردن مایعات از کیست‌ها
انواع سونوگرافی اندوسکوپیک
سونوگرافی اندوسکوپیک (EUS) برای ارزیابی اندام‌ها و ساختارهای داخلی بدن از دو نوع اصلی دستگاه‌ها استفاده می‌کند:
سونوگرافی اندوسکوپیک با اسکن شعاعی (Radial Scanning EUS)
اندوسکوپیک به عنوان یکی از انواع سونوگرافی، دستگاه اسکنر در یک صفحه عمود بر محور آندوسکوپ حرکت می‌کند. تصاویر تولید شده توسط این دستگاه به صورت ۳۶۰ درجه‌ای هستند و با برش‌های تصویربرداری سی‌تی (CT) به صورت مشابه عمل می‌کند.
این نوع دستگاه بیشتر برای تشخیص و ارزیابی اندام‌های داخلی مانند دیواره‌های دستگاه گوارش، لوزالمعده، و سایر اندام‌های مجاور استفاده می‌شود. به دلیل ارائه تصاویر دقیق و کامل از مقاطع مختلف، در تشخیص تومورها، کیست‌ها و سایر ناهنجاری‌ها بسیار مفید است.
2. سونوگرافی اندوسکوپیک با آرایه خطی (Linear Array EUS)
در این سونوگرافی، دستگاه اسکنر در یک صفحه موازی با محور آندوسکوپ حرکت می‌کند. این دستگاه به پزشک اجازه می‌دهد تا ساختارهای بدن را به صورت طولی مشاهده کند. امکان مشاهده سوزن در حین انجام بیوپسی‌ها (نمونه‌برداری‌ها)، تزریق‌ها، و درناژ کیست‌ها، از جمله مزایای اصلی این دستگاه است.
البته انجمن سرطان آمریکا (ACS) انواع آندوسکوپی را از نظر ناحیه ای که بررسی می کنند به شکل زیر را فهرست می کند:
| انواع آندوسکوپی | منطقه مورد بررسی قرار گرفت | جایی که محدوده درج شده است |
| آرتروسکوپی | مفاصل | از طریق یک برش کوچک در نزدیکی مفصل معاینه شده |
| برونکوسکوپی | ریه ها | داخل بینی یا دهان |
| کولونوسکوپی | روده بزرگ | از طریق مقعد |
| سیستوسکوپی | مثانه | از طریق مجرای ادرار |
| انتروسکوپی | روده کوچک | از طریق دهان یا مقعد |
| هیستروسکوپی | داخل رحم | از طریق واژن |
| لاپاراسکوپی | ناحیه شکم یا لگن | از طریق یک برش کوچک در نزدیکی ناحیه مورد بررسی |
| لارنگوسکوپی | حنجره | از طریق دهان یا سوراخ بینی |
| مدیاستینوسکوپی | مدیاستن، ناحیه بین ریه ها | از طریق یک برش بالای استخوان سینه |
| سیگموئیدوسکوپی | راست روده و قسمت تحتانی روده بزرگ که به کولون سیگموئید معروف است | به مقعد |
| توراکوسکوپی که به عنوان پلوروسکوپی نیز شناخته می شود | ناحیه بین ریه ها و دیواره قفسه سینه | از طریق یک برش کوچک در قفسه سینه |
| آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی | مری و دستگاه روده فوقانی | از طریق دهان |
| یورتروسکوپی | میزنای | از طریق مجرای ادرار |
اندوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
به صورت کلی اندوسکوپی با طی کردن مراحل زیر انجام گرفته می‌شود:
ورود امواج صوتی به بدن
عملکرد (EUS) شباهت زیادی به سونوگرافی شکم دارد، با این تفاوت که در EUS، منبع امواج صوتی در داخل بدن قرار گرفته و از طریق دهان یا مقعد وارد بدن می‌شود و به نزدیکی بافت یا اندامی که باید بررسی شود، می‌رسد.
خروج امواج صوتی از بدن
حالا این سوال پیش می آید که خروج امواج صوتی به چه شکل است؟ دستگاه EUS امواج صوتی با فرکانس بالا تولید می‌کند. این امواج صوتی از دستگاه آندوسکوپ خارج می‌شوند و به بافت‌های بدن برخورد می‌کنند. هنگامی که امواج صوتی به بافت‌های با تراکم‌های مختلف برخورد می‌کنند، بازتاب می‌شوند. این بازتاب‌ها به دستگاه آندوسکوپ بازمی‌گردند.
پردازش اطلاعات
اطلاعات بازتاب‌شده توسط کامپیوتر پردازش می‌شوند. کامپیوتر این اطلاعات را به صورت تصاویر روی مانیتور سونوگرافی نشان می‌دهد.
تشخیص شکل و ساختارها
تصاویر تولید شده به پزشک کمک می‌کنند تا شکل و ساختارهای مختلف مانند تومور یا کیست را تشخیص دهد. این تصاویر به صورت مناطق روشن‌تر و تیره‌تر نمایش داده می‌شوند که نشان‌دهنده تراکم‌های مختلف بافت‌ها هستند.
آمادگی قبل از اندوسکوپی
آمادگی برای EUS بستگی زیادی به این دارد که امواج قرار است از کدام مسیر، یعنی دهان (EUS فوقانی) یا مقعد (EUS تحتانی) وارد دستگاه گوارش شوند:
- EUS فوقانی: این روش رایج‌تر است و معمولا نیاز به ناشتا شدن دارد. در همین راستا 8 ساعت قبل از انجام اندوسکوپی مواد غذایی جامد را مصرف نکنید و از 4 ساعت قبل از انجام آندوسکوپی ناشتا باشید.
- EUS تحتانی: آمادگی برای این روش شبیه کولونوسکوپی است و لازم است روده بزرگ خود را با نوشیدن محلول خاصی که به عنوان مسهل عمل می‌کند، کاملا پاک کنید.
پزشک شما قبل از عمل، دستورالعمل‌های دقیقی در مورد رژیم غذایی، ناشتایی و داروهایی که باید مصرف کنید یا مصرف آنها را قطع نمایید، به شما ارائه خواهد داد.
بعد از آندوسکوپی چه انتظاراتی باید داشته باشید؟
ممکن است که بعد از EUS فوقانی، کمی گلودرد احساس کنید. همچنین بعد از EUS تحتانی امکان دارد که مقداری نفخ یا ناراحتی خفیف داشته باشید؛ اگرچه معمولا این علائم شدید نیستند. پزشک شما بر اساس نوع عملی که انجام شده است، زمان شروع مجدد خوردن و آشامیدن را تعیین می‌کند. ممکن است از برخی بیماران خواسته شود به مدت چند ساعت فقط مایعات مصرف کنند؛ اما معمولا پس از عمل به زودی می‌توانند مایعات بنوشند و در همان روز به رژیم غذایی عادی خود بازگردند.
در چه شرایطی اندوسکوپی توصیه نمی‌شود؟
برخی از مواقع اندوسکوپی توصیه نمی شود. در صورتی که باردار هستید، انجام اندوسکوپی می‌تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد؛ اما اگر انجام اندوسکوپی در دوران بارداری ضروری باشد، حتماً با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای آن صحبت کنید.
در صورتی که دچار اختلالات خونریزی مانند بیماری هموفیلی هستید یا از داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین استفاده می‌کنید، در معرض خطر بیشتری برای خونریزی در حین یا بعد از اندوسکوپی هستید. همچنین اگر شما دچار مشکلات قلبی یا ریوی هستید، ممکن است در طول اندوسکوپی بیشتر در معرض خطر عوارض قرار بگیرید.
افرادی که دچار انسداد روده هستند، اندوسکوپی برای آنها خطرناک است. در نهایت اگر اخیراً جراحی شکم داشته‌اید، ممکن است لازم باشد قبل از انجام اندوسکوپی صبر کنید تا بهبود یابید. قبل از انجام اندوسکوپی، حتماً با پزشک خود در مورد زمان مناسب صحبت کنید.
عوارض ناشی از سونوگرافی اندوسکوپیک
EUS به طور کلی یک روش ایمن است، اما مانند هر روش پزشکی، خطرات و عوارض جانبی بالقوه ای وجود دارد.
عوارض شایع EUS عبارتند از:
- درد گلو
- نفخ
- حالت تهوع و استفراغ
- خونریزی
البته عوارض جانبی نادری هم وجود دارد که عبارتند از:
- عفونت
- پانکراتیت( التهاب پانکراس)
- سوراخ شدن (پارگی) اندام
جمع بندی
سونوگرافی آندوسکوپیک (EUS) از روش های نوین است که با ترکیب آندوسکوپی و سونوگرافی می‌تواند تصویرهایی دقیق از اندام‌های گوارشی و نواحی نزدیک به آن را ارائه دهد. از این دستگاه جهت تشخیص انواع بیماری ها از جمله سرطان، التهاب و سنگ کلیه بهره گرفته می شود.
شرکت ایده گسترقدرت با افتخار به عنوان یکی از پیشگامان در ارائه تجهیزات پزشکی باکیفیت بالا در سطح کشور شناخته می‌شود. ما با تعهد به ارائه محصولات نوآورانه و خدمات بی‌نظیر به مشتریان خود، همواره در تلاشیم تا به ارتقای سطح سلامت جامعه کمک کنیم.
سوالات متداول
Eus در پزشکی مخفف چیست؟
Eus در پزشکی مخفف سونوگرافی آندوسکوپیک (Endoscopic Ultrasound) است.
هزینه سونوگرافی آندوسکوپیک چقدر است؟
هزینه سونوگرافی آندوسکوپیک بسته به محل زندگی شما، نوع پوشش بیمه شما و پیچیدگی روش متفاوت است.
چه زمانی سونوگرافی آندوسکوپیک تجویز می‌شود؟
سونوگرافی آندوسکوپیک ممکن است برای مواردی مانند: تشخیص یا بررسی سرطان، نمونه برداری از بافت یا برداشتن تومور، بررسی ناهنجاری مشاهده شده در روش های دیگر تصویر برداری مانند سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن و نظارت بر درمان بیماری‌های گوارشی انجام گرفته شود.
دیدگاه‌ها