سونوگرافی طحال

هر کدام از اعضای بدن انسان عملکرد مخصوص به خود را دارد و نقش مهمی را در سلامت ما ایفا می‌کند. حال اگر یکی از اعضای بدن به دلایل گوناگونی آسیب ببینید یا فرد دچار بیماری‌ شود، با توجه به تشخیص متخصص باید عکس‌برداری یا سونوگرافی انجام شود. طحال، یکی از بخش‌هایی است که آسیب و پارگی آن می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد، از سونوگرافی طحال که یک روش تصویربرداری تشخیصی غیر‌تهاجمی است، با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تجسم و ارزیابی اندازه، شکل، ساختار و ناهنجاری‌های بالقوه طحال، استفاده می‌کنند. در ادامه به بررسی جزئیات آن می‌پردازیم.

طحال چیست؟

طحال عضو کوچکی در داخل قفسه سینه سمت چپ شما، درست بالای معده است. طحال، بخشی از سیستم لنفاوی (بخشی از سیستم ایمنی) است. طحال خون را ذخیره و فیلتر می‌کند و گلبول‌های سفید می‌سازد که از شما در برابر عفونت محافظت می‌کنند. بسیاری از بیماری‌ها و شرایط می‌توانند بر عملکرد طحال تأثیر بگذارند.

چگونگی حفظ سلامتی طحال

برای اینکه طحال، سیستم لنفاوی و ایمنی بدن به درستی کار کنند، باید منظم ورزش کنید و وزن مناسبی داشته باشید. همچنین میوه‌ها و سبزیجات فراوان در رژیم غذایی خود قرار دهید و آب زیاد بنوشید. با سالم ماندن، به سیستم ایمنی خود کمک می‌کنید تا از شما در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها محافظت کند.

سونوگرافی طحال چیست؟

سونوگرافی طحال یکی از انواع تصویربرداری پزشکی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر دقیق از طحال استفاده می‌کند. این یک روش بدون درد و بدون تشعشع است که تصاویر را در زمان واقعی از اندام ارائه می‌دهد. این آزمایش توسط یک متخصص سونوگرافی ماهر یا یک رادیولوژیست انجام می‌شود که یک دستگاه کوچک دستی به نام مبدل یا پروب سونوگرافی را روی شکم قرار می‌دهد تا تصاویر را ثبت کند. امواج اولتراسوند (سونوگرافی) ساطع شده توسط مبدل به بافت‌های بدن نفوذ می‌کند و پژواک (انعکاس) آنها دریافت می‌شود و تصویری را در دستگاه اولتراسوند ایجاد می‌کند. سپس این تصویر توسط یک متخصص پزشکی برای تعیین سلامت طحال و تشخیص هر گونه ناهنجاری در صورت وجود بررسی می‌شود.

انواع مختلف سونوگرافی طحال

دو نوع اصلی سونوگرافی طحال وجود دارد:

1. سونوگرافی حالت B
2. سونوگرافی داپلر

اولتراسوند حالت B، همچنین به عنوان تصویربرداری در مقیاس خاکستری شناخته می‌شود، تصویر واضحی از ساختارهای داخلی طحال ارائه می‌دهد و امکان شناسایی هرگونه ناهنجاری یا توده را فراهم می‌کند. از سوی دیگر، سونوگرافی داپلر جریان خون را در رگ‌های خونی طحال اندازه‌گیری می‌کند و به ارزیابی مشکلات گردش خون و مشکلات عروقی بالقوه کمک می‌کند.

روش انجام سونوگرافی طحال

برای دستیابی به تصاویر دقیق‌تر در سونوگرافی طحال، معمولاً از بیمار خواسته می‌شود حداقل ۶ ساعت پیش از انجام سونوگرافی ناشتا باشد. این اقدام به کاهش گازهای روده‌ای کمک می‌کند و مانع از اختلال در مشاهده‌ی طحال می‌شود.

در زمان انجام سونوگرافی، بیمار به حالت طاق‌باز (دراز کشیده به پشت) روی تخت قرار می‌گیرد و بازوی چپ خود را بالای سر قرار می‌دهد. این وضعیت باعث می‌شود طحال بهتر در میدان دید دستگاه قرار گیرد. سپس، تکنسین یا پزشک معالج، مقداری ژل مخصوص اولتراسوند روی شکم بیمار اعمال می‌کند. این ژل به حرکت روان‌تر مبدل (ترانسدیوسر) کمک می‌کند و موجب انتقال بهتر امواج صوتی به بدن می‌شود.

مبدل بر روی ناحیه‌ی شکم حرکت داده می‌شود تا تصاویر متعددی از طحال از زوایای گوناگون ثبت شود. در طول اسکن ممکن است از بیمار خواسته شود موقعیت خود را تغییر دهد یا نفس خود را برای چند ثانیه نگه دارد تا دید بهتری از طحال حاصل شود. کل فرایند معمولاً بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد.

پس از پایان تصویربرداری، ژل از روی پوست پاک می‌شود و بیمار می‌تواند بلافاصله به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد؛ چرا که این روش غیرتهاجمی و بدون درد است.

دلایل انجام سونوگرافی طحال

سونوگرافی طحال یکی از روش‌های تصویربرداری غیرتهاجمی است که برای بررسی ساختار، اندازه و عملکرد این اندام حیاتی در شکم مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشکان از این روش به دلایل مختلفی برای تشخیص و پیگیری بیماری‌ها و شرایط بالینی بهره می‌برند. در ادامه، مهم‌ترین موارد کاربرد سونوگرافی طحال را بررسی می‌کنیم:

بررسی آسیب‌های طحال

آسیب‌هایی مانند ضربه در تصادفات رانندگی، آسیب‌های ورزشی یا حوادث دیگر ممکن است منجر به خونریزی داخلی و آسیب بافتی در طحال شوند. سونوگرافی به‌عنوان یک ابزار سریع و دقیق برای ارزیابی این صدمات و بررسی عوارض احتمالی استفاده می‌شود.

 تشخیص عفونت و آبسه

تصویربرداری اولتراسوند می‌تواند وجود عفونت، آبسه یا التهاب در طحال را شناسایی کند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا در مورد نیاز به درمان دارویی یا مداخله جراحی تصمیم‌گیری کند.

شناسایی اسپلنومگالی (بزرگ شدن طحال)

بزرگ شدن طحال می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های مختلف از جمله اختلالات خونی، عفونت‌ها یا بیماری‌های کبدی باشد. سونوگرافی به پزشکان امکان می‌دهد اندازه طحال را به‌طور دقیق اندازه‌گیری و علل زمینه‌ای آن را بررسی کنند.

ارزیابی اختلالات خونی

بیمارانی که با اختلالات خونی مانند ترومبوسیتوپنی (کاهش پلاکت)، آنمی (کم‌خونی) یا لکوپنی (کاهش گلبول‌های سفید) مواجه هستند، ممکن است تحت سونوگرافی طحال قرار گیرند تا هرگونه تغییر ساختاری مرتبط با این شرایط بررسی شود.

بررسی ضایعات یا توده‌های نئوپلاستیک

سونوگرافی طحال می‌تواند توده‌های خوش‌خیم یا بدخیم در این اندام را تشخیص دهد. این بررسی به‌ویژه در بیماران مشکوک به سرطان یا در مراحل پیگیری بیماری‌های نئوپلاستیک کاربرد دارد.

تشخیص انفارکتوس طحال

در مواردی که بیمار با علائمی مانند درد ناگهانی در ناحیه شکم، تب یا علائم کم‌خونی مراجعه می‌کند، سونوگرافی می‌تواند وجود انفارکتوس طحال (مرگ بافتی ناشی از کمبود اکسیژن) را بررسی کند.

ارزیابی پیش از جراحی طحال

پیش از انجام جراحی‌هایی مانند طحال‌برداری، سونوگرافی به بررسی اندازه، موقعیت و وضعیت آناتومیکی طحال کمک می‌کند و به جراح در برنامه‌ریزی دقیق‌تر کمک می‌نماید.

پیگیری بعد از عمل جراحی

پس از انجام عمل‌های جراحی مرتبط با طحال، تصویربرداری اولتراسوند برای ارزیابی روند بهبودی، شناسایی عوارضی مانند خونریزی، عفونت یا تجمع مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چه کسانی به سونوگرافی طحال نیاز دارند؟

سونوگرافی طحال ممکن است برای افرادی توصیه شود که علائمی مانند درد شکم، حساسیت به لمس، یا تورم در سمت چپ بالای شکم را تجربه می‌کنند. همچنین ممکن است به بیماران مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، از جمله بیماری‌های کبدی، اختلالات خونی یا ناهنجاری‌های مشکوک طحال، توصیه شود که این سونوگرافی را انجام دهند. متخصصان پزشکی بر اساس شرایط و علائم فردی، ضرورت انجام این روش را تعیین می‌کنند.

فواید سونوگرافی طحال

سونوگرافی طحال چندین مزیت را نسبت به سایر تکنیک‌های تصویربرداری دارد. اولاً، همانطور که گفته شد این یک روش غیر‌تهاجمی است که مستلزم قرار گرفتن در معرض اشعه نیست و آن را برای همه گروه‌های سنی، از جمله کودکان و زنان باردار، ایمن می‌کند. علاوه بر این، تصویربرداری بلادرنگ را ارائه می‌کند و امکان تجسم فوری طحال و تسهیل تشخیص سریع را فراهم می‌کند. این روش بدون درد است و به طور کلی توسط بیماران به خوبی تحمل می شود.

نتایج عادی سونوگرافی طحال

سونوگرافی طحال یکی از روش‌های تصویربرداری دقیق و غیرتهاجمی برای ارزیابی ساختار، اندازه و عملکرد این اندام مهم در ناحیه‌ی فوقانی سمت چپ شکم است. زمانی که سونوگرافی طحال نتایج طبیعی را نشان دهد، این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از سلامت عمومی فرد باشد و وجود بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با طحال را رد کند.
نتایج طبیعی سونوگرافی طحال شامل موارد زیر است:

• اندازه طبیعی طحال: طحال در بزرگسالان معمولاً طولی بین ۱۱ تا ۱۳ سانتی‌متر دارد. اندازه‌ای بزرگ‌تر از این محدوده ممکن است نشانه‌ای از اسپلنومگالی (بزرگ شدن طحال) باشد، در حالی‌ که اندازه طبیعی نشان‌دهنده عملکرد عادی طحال است.
• شکل و ساختار یکنواخت: در سونوگرافی عادی، طحال بافتی یکنواخت و همگن دارد. عدم وجود توده، کیست یا آبسه نشان‌دهنده نبود ناهنجاری ساختاری است.
• جریان خون طبیعی: استفاده از داپلر (Doppler Ultrasound)، جریان خون طبیعی در عروق طحال بررسی می‌شود. جریان خون منظم و بدون انسداد، نشانه‌ای از سلامت عروق طحال است.
• عدم وجود مایعات آزاد در شکم: در یک سونوگرافی طبیعی، اطراف طحال نباید نشانه‌ای از خونریزی داخلی یا تجمع مایعات دیده شود.

در مجموع، سونوگرافی طبیعی طحال اطمینان می‌دهد که اندام در اندازه، موقعیت و عملکرد طبیعی خود قرار دارد. پزشک با تفسیر این نتایج، در صورت نیاز، تصمیم به ادامه بررسی یا توقف ارزیابی‌های تشخیصی خواهد گرفت.

نکات سونوگرافی طحال

موقعیت مناسب بیمار و استفاده از ژل کافی برای تصویربرداری با کیفیت، بسیار مهم است. تصور درست دید را پنهان می‌کنند. تکنیک‌هایی مانند روش فشرده‌سازی درجه‌بندی شده می‌تواند به تجسم بهتر کمک کند. اندام‌های مجاور مانند کلیه چپ، معده و دم پانکراس باید به دقت برای هرگونه آسیب شناسی بالقوه‌ای که ممکن است باعث ایجاد علائم شود، ارزیابی شوند. در مقایسه اندازه طحال باید دموگرافیک بیمار و عادت بدن را در نظر بگیرد، زیرا ابعاد طحال طبیعی می‌تواند به طور قابل توجهی بین افراد متفاوت باشد. در صورت وجود یافته‌های مبهم در سونوگرافی طحال، تکنیک‌های تصویربرداری بیشتری مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ممکن است برای ارزیابی دقیق‌تر مورد نیاز باشد.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی طحال، سونوگرافی طحال، انواع آن و دلایل انجام آن پرداختیم. تصویربرداری اولتراسوند طحال یک تکنیک تصویربرداری تشخیصی ارزشمند است که به بررسی طحال و شرایط مربوط به آن کمک می‌کند. این یک روش ایمن و غیر‌تهاجمی است که تصاویری واقعی از ساختار طحال ارائه می‌دهد و می‌تواند ناهنجاری‌ها یا اختلالات را تشخیص دهد. چه برای ارزیابی طحال بزرگ شده، تشخیص تومورها یا ارزیابی صدمات، این نوع تصویربرداری از طحال نقش مهمی در زمینه پزشکی ایفا می‌کند.

سوالات متداول