سونوگرافی پروستات

پروستات نقش مهم و کارآمدی در بحث‌های مربوط به سلامت مردان ایفا می‌کند. با بالا رفتن سن مردان، پروستات می‌تواند به منبع نگرانی‌های مختلف مربوط به سلامت آن‌ها تبدیل شود. همان‌طور که برخی از مردان با شرایط خوش‌خیم پروستات روبرو هستند، برخی دیگر ممکن است دچار سرطان پروستات شوند. به منظور تشخیص بیماری‌های مربوط به پروستات، روش‌های مختلفی پیش روی مردان وجود دارد که سونوگرافی پروستات یکی از این روش‌ها به شمار می‌آید. سونوگرافی به عنوان یک ابزار تشخیصی حیاتی در ارزیابی سلامت پروستات ظاهر شده است.

این تکنیک تصویربرداری غیرتهاجمی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر دقیق از غده پروستات استفاده می‌کند و به تشخیص یا مدیریت شرایط مرتبط با سلامت پروستات کمک خواهد کرد. در این مقاله، پیچیدگی‌های مربوط به سونوگرافی پروستات را بررسی می‌کنیم. همچنین هدف، فواید و خطرات احتمالی این روش را توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.

بررسی مفهوم سونوگرافی پروستات

سونوگرافی پروستات یک تکنیک سونوگرافی تخصصی است که تصویربرداری در زمان واقعی از غده پروستات و بافت‌های اطراف آن را بر عهده دارد. این تکنیک در درجه اول به منظور ارزیابی ناهنجاری‌های پروستات، هدایت بیوپسی و ارزیابی شرایطی همانند هیپرپلازی خوش خیم پروستات و سرطان پروستات انجام و استفاده می‌شود.

طی این روش قرار دادن یک دستگاه کوچک اولتراسوند در رکتوم باعث نزدیک شدن به پروستات می‌شود. بنابراین تصویربرداری از مقابل دیواره رکتوم قابل انجام خواهد بود. این روش نوعی موقعیت‌یابی از طریق امواج اولتراسوند است که به طور موثر به درون پروستات نفوذ می‌کند. به طور کلی سونوگرافی روشی است که تصاویری از پروستات را با وضوح بالا تولید می‌کند. این روش ارزیابی پروستات می‌تواند تغییرات ساختاری، ضایعات و سایر ناهنجاری‌های پروستات را آشکار کند.

دلیل انجام سونوگرافی پروستات

عکس سونوگرافی پروستات

همان‌طور که متخصصان برای تشخیص انواع بیماری‌ها سونوگرافی شکم یا حتی سونوگرافی رحم را تجویز می‌کنند، پزشکان برای بررسی و ارزیابی سلامت پروستات نیز سونوگرافی پروستات را تجویز خواهند کرد. این نوع سونوگرافی به دلایل مختلفی انجام می‌شود که برخی از آن‌ها را در ادامه معرفی خواهیم کرد:

• تشخیص شرایط پروستات: به شناسایی ناهنجاری‌ها، وضعیت پروستات همانند پروستاتیت و سرطان پروستات کمک می‌کند.
• کمک به بیوپسی: این نوع سونوگرافی به منظور هدایت بیوپسی سوزنی پروستات قابل انجام است و به نمونه‌برداری دقیق از نواحی مشکوک کمک می‌کند.
• ارزیابی اندازه پروستات: با سونوگرافی حجم پروستات به طور دقیق مشخص می‌شود. بنابراین متخصصان با آگاهی از اندازه پروستات می‌توانند برای درمان آن برنامه‌ریزی کنند.
• ارزیابی توانایی باروری: در برخی موارد سونوگرافی پروستات می‌تواند به تشخیص مسائل مربوط به ناباروری مردان نیز کمک کند.

انواع سونوگرافی پروستات

متخصصان برای اینکه بتوانند سلامت پروستات فرد بیمار را تحت ارزیابی دقیق قرار دهند، از دو روش استفاده می‌کنند که آن‌ها را در زیر معرفی می‌کنیم:

• سونوگرافی شکم: طی این روش سونوگرافی از طریق شکم انجام می‌شود. برای این نوع سونوگرافی شما باید مثانه‌ای پر داشته باشید. از آنجایی که پروستات عضوی از لگن شما محسوب می‌شود، با پر بودن آن متخصص می‌تواند تصاویر واضح‌تری را به دست آورد.
• سونوگرافی از طریق ترانس رکتال: طی این روش سونوگرافی پروب از طریق مقعد وارد پروستات شده و به طور دقیق شرایط یا سلامت پروستات را تحت ارزیابی قرار می‌دهد.

تفسیر سونوگرافی پروستات

در سونوگرافی پروستات اندازه، شکل و وضعیت غده پروستات ارزیابی می‌شود. در واقع طی سونوگرافی ‏متخصص می‌تواند ناهنجاری‌هایی همانند تومور، عفونت یا بزرگ شدن پروستات را تشخیص دهد. ‏
ارزیابی پروستات از طریق سونوگرافی ترانس رکتال تصاویر دقیقی از این غده ارائه می‌دهد. یافته‌های ‏غیرطبیعی ممکن است ضایعات هیپواکویی را شامل شود که نشان‌دهنده سرطان پروستات است. این روش ‏تصویربرداری نوین بسیار موثر است، به طوری که تشخیص التهاب و انسداد روده با سونوگرافی نیز امکان‌پذیر ‏است. ‏
سونوگرافی پروستات از روی شکم
می‌توان گفت سونوگرافی شکم روش دیگری است که برای تصویربرداری از غده پروستات انجام می‌شود. این ‏روش غیر تهاجمی است که طی آن پروب سونوگرافی بر روی قسمت تحتانی شکم حرکت می‌کند و تصاویری ‏از پروستات را ارائه می‌دهد. ‏
در حالی که سونوگرافی ترانس شکمی می‌تواند حجم پروستات را ارزیابی کند، به اندازه سونوگرافی ترانس ‏رکتال قابل اعتماد نیست. روش سونوگرافی پروستات از روی شکم خیلی تهاجمی نیست، به همین دلیل ‏بیمارانی که نمی‌توانند درد و ناراحتی حاصل از سونوگرافی ترانس رکتال را تحمل کنند، سونوگرافی شکم را ‏ترجیح می‌دهند. ‏

‏ اندازه طبیعی پروستات در سونوگرافی

در این مطلب توضیح دادیم که غده پروستات بخش مهمی از دستگاه تناسلی مردان است که به طور معمول ‏در افراد بزرگسال حدود 40 گرم وزن دارد. در سونوگرافی، اندازه طبیعی پروستات به طور تقریبی 2در 4 در ‏‏3 سانتی‌متر است. ‏
پروستات 70 درصد بافت غده‌ای و 30 درصد بافت فیبروماسکولار یا استرومایی دارد. این بافت مجرای ادرار ‏پروگزیمال را احاطه کرده و در خلفی تحتانی مثانه قرار دارد.‏

اندازه خطرناک پروستات

بزرگ شدن پروستات را با نام هیپرپلازی نیز می‌خوانند که در واقع نوع خوش خیم مشکلات مربوط به ‏پروستات خواهد بود. این معضل در بسیاری از مردان مسن شایع است و عوارض یا علائم مشخصی به همراه ‏دارد. ‏
پروستات متوسط بالغ به طور تقریبی اندازه یک گردو است و بین 15 تا 40 گرم وزن دارد. بزرگ شدن ‏پروستات زمانی خطرناک می‌شود که جریان ادرار را مسدود کند و به طور بالقوه باعث عفونت مثانه یا کلیه ‏شود. اندازه پروستات همیشه نشان‌دهنده مشکلات بدخیم نیست اما در صورتی که اندازه پروستات شما ‏متناسب نباشد باید بلافاصله به متخصص منتخب خود زنگ بزنید.‏

مراقبت و شرایط قبل از سونوگرافی پروستات

قبل از انجام سونوگرافی پروستات بیماران باید شرایط خود را در نظر بگیرند. البته این روش آزمایش وضعیت ‏پروستات سرپایی است و به انجام کار خاصی نیاز نخواهید داشت اما به هر حال باید توصیه‌های متخصص ‏منتخب خود را در نظر بگیرید تا نتیجه سونوگرافی شما واضح باشد. برخی از شرایط مهم مربوط به قبل از ‏سونوگرافی پروستات را در ادامه نام می‌بریم: ‏

• لباس راحت و گشاد بپوشید.
• چندین لیوان آب بنوشید تا مثانه‌تان پر شود.
• برای پاکسازی روده تنقیه انجام دهید.
• اگر به لاتکس یا سایر مواد آلرژی دارید، به متخصص خود اعلام کنید.
• محدودیت غذایی یکی از مسائل مهم قبل از انجام سونوگرافی است. این امکان وجود دارد که متخصص به شما توصیه کند تا چند ساعت قبل از سونوگرافی از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. با این کار متخصص دید واضح‌تری از پروستات خواهد داشت.
• در برخی موارد ممکن است متخصص برای پاکسازی رکتوم تنقیه را توصیه کند تا در طول سونوگرافی دسترسی بهتری به پروستات داشته باشد.
• شما به عنوان یک بیمار باید در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید به متخصص خود اطلاعاتی دهید. به ویژه اگر مصرف‌کننده داروهای رقیق‌کننده خون هستید؛ زیرا ممکن است قبل از سونوگرافی مجبور به توقف مصرف این داروها شوید.

از آنجایی که پروب سونوگرافی اغلب با یک غلاف لاتکس پوشانده شده است، شما باید به آلرژی خود نیز ‏اهمیت دهید و بروز مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کنید. ‏

برای سونوگرافی پروستات باید ناشتا بود؟

آمادگی برای سونوگرافی پروستات به نوع روش سونوگرافی قابل انجام بستگی دارد. برای مثال طی سونوگرافی ‏ترانس توصیه می‌شود، رکتوم را قبل از سونوگرافی خالی کنید. در واقع چند ساعت قبل از انجام سونوگرافی ‏باید رکتوم شما به طور کامل خالی شده باشد. ‏
این در حالی است که برای سونوگرافی پروستات لازم نیست ناشتا باشید اما بهتر است چند ساعت قبل از ‏انجام این آزمایش غذا نخورید. در نظر داشته باشید وجود مقدار کمی مایع در مثانه به شناسایی مشکلات ‏پروستات در طول سونوگرافی کمک خواهد کرد. ‏
اگر متخصص قصد انجام بیوپسی داشته باشد، ممکن است از شما بخواهند مصرف داروهای رقیق‌کننده خون ‏را یک هفته قبل از عمل خود متوقف کنید. به طور کلی اجرای هر یک روش‌های درمانی پزشکی، با شرایط ‏ویژه و مشخصی همراه است. ‏

روند اجرای سونوگرافی پروستات

متاسفانه برخی از بیماران نسبت به انجام این نوع سونوگرافی گارد دارند؛ زیرا اطلاعات کافی در مورد نحوه انجام سونوگرافی در دسترس آن‌ها نیست. آگاهی کافی از این روش سونوگرافی می‌تواند اضطراب بیماران را کاهش دهد. در این قسمت توضیح می‌دهیم که طی جلسات مربوط به سونوگرافی پروستات باید چه انتظاراتی داشته باشید.

بیمار برای انجام سونوگرافی، باید به پهلو دراز بکشید و زانوهای خود را به سمت قفسه سینه قرار دهد. این موقعیت دسترسی آسان‌تر به راست روده را فراهم می‌کند. در ادامه متخصص یک پروب اولتراسوند روغن‌کاری شده را که با یک غلاف محافظ پوشانده شده است، به آرامی وارد رکتوم می‌کند.

با این کار امواج صوتی منتشر می‌شوند و تصویر واضحی از پروستات به همراه بافت‌های اطراف آن منعکس خواهد شد. در نهایت نوبت به تصویربرداری می‌رسد. با حرکت پروب تصاویری از پروستات دریافت می‌شود که این تصاویر بر روی مانیتور قابل مشاهده هستند.

متخصص چندین تصویر را از زوایای مختلف پروستات می‌گیرد تا ارزیابی جامع پروستات تضمین شود. بعد از سونوگرافی و در صورت لزوم، بیوپسی نیز انجام می‌شود. در صورت شناسایی نواحی مشکوک بیوپسی ممکن است از طریق اطلاعات کسب شده در ارزیابی اولتراسوند انجام شود. از این طریق هدف‌گیرذی دقیق بافت پروستات با اطمینان انجام می‌شود.

در نظر داشته باشید انجام این سونوگرافی 15 تا 30 دقیقه طول می‌کشد و بیماران به طور معمول می‌توانند فعالیت‌های عادی خود را مدت کوتاهی بعد از انجام سونوگرافی از سر بگیرند.

فواید سونوگرافی پروستات

سونوگرافی پروستات دارای مزایای مختلفی است. به زبان ساده همین مزایا باعث شده تا این روش سونوگرافی به یک انتخاب ارجح برای ارزیابی سلامت پروستات تبدیل شود. برخی از مزایای سونوگرافی را به طور خلاصه شرح می‌دهیم:

•  برخلاف سایر تکنیک‌های تصویربرداری، این نوع سونوگرافی پرتو ندارد وهمین مسئله باعث شده تا سونوگرافی پروستات به گزینه‌ای امن برای بیماران تبدیل شود.
•  توانایی تجسم پروستات به طور دقیق و امکان ارزیابی آن یا تصمیم‌گیری فوری تنها از طریق همین سونوگرافی فراهم می‌شود.
• سونوگرافی می‌تواند روند بیوپسی کمک کند و خطر عوارض را کاهش دهد و باعث شود دقت متخصص در تشخیص بیماری‌ها افزایش یابد.
• در مقایسه با سایر روش‌های تصویربرداری، سونوگرافی پروستات به طور کلی مقرون به صرفه‌تر و در دسترس‌تر است.

عوارض مربوط به سونوگرافی پروستات

در حالی که سونوگرافی پروستات روشی ایمن در نظر گرفته می‌شود، برخی از خطرات و محدودیت‌های بالقوه نیز در این روش تشخیصی وجود دارند. برای مثال ممکن است برخی از آقایان بعد از انجام سونوگرافی احساس ناراحتی داشته باشند. برخی از مردان نیز در حین قرار دادن پروب سونوگرافی احساس ناراحتی خفیفی را تجربه می‌کنند. البته این حالات و ناراحتی‌ها به طور معمول موقتی هستند و با گذر زمانی کوتاه بهبود می‌یابند. خونریزی یا عفونت نیز از دیگر معضلاتی است که ممکن است بعد از سونوگرافی رخ دهند.

ناگفته نماند احتمال بروز خونریزی و عفونت خیلی کم است اما اگر نمونه‌برداری انجام شود، این امکان وجود دارد که خونریزی یا عفونت در بدن مردان رخ دهد. توجه داشته باشید با انتخاب یک مرکز معتبر و کمک گرفتن از افراد متخصص، احتمال بروز هر نوع خونریزی یا عفونت حتی بعد از نمونه‌برداری کاهش می‌یابد. متاسفانه در برخی موارد با سونوگرافی نمی‌توان به تصاویر باکیفیتی دست پیدا کرد. در واقع عدم وضوح تصاویر به دلیل عواملی همانند چاقی یا وجود گاز در روده‌ها است.

دقت سونوگرافی پروستات

این روش سونوگرافی به طور کلی برای ارزیابی اندازه پروستات و شناسایی ناهنجاری‌های این عضو حیاتی بدن مردان انجام می‌شود. با اینکه دقت سونوگرافی بسیار بالا است اما این امکان نیز وجود دارد که در برخی موارد سرطان پروستات به ویژه در مراحل اولیه از طریق سونوگرافی قابل تشخیص نباشد.

به همین دلیل، اغلب برای تشخیص دقیق سرطان پروستات علاوه بر سونوگرافی باید از سایر آزمایش‌های تشخیصی همانند آزمایش خون و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات یا آزمایش‌های دیجیتالی رکتوم استفاده شود. در نهایت اینکه دقت این روش سونوگرافی با توجه به انتظار و توقع متخصص متغیر خواهد بود.

بهترین زمان برای انجام سونوگرافی پروستات

زمان مناسب برای انجام این نوع سونوگرافی و تکرار آن طی دوره‌های زمانی متفاوت، تنها به عوامل و علائم سلامت فرد بستگی دارد. مردانی که علائم ادراری زیادی را تجربه می‌کنند، ممکن است به ارزیابی‌های مکرر نیاز داشته باشند.

سونوگرافی یکی از روش‌های موثر در برنامه‌های غربالگری شخصی است که باید براساس تشخیص متخصص انجام شود. به طور معمول افرادی که بین 40 تا 45 سال سن دارند، می‌توانند این سونوگرافی را تجربه کنند. همچنین در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید برای سونوگرافی اقدام کنید:

• سوزش در زمان ادرار
• تکرر ادرار
• وجود هر نوع مشکل در ادرار
• مشاهده خون در ادرار
• بالا بودن تست خون PSA

اگر خطر بروز سرطان پروستات در شما وجود دارد یا اینکه در سابقه خانوادگی خود با سرطان پروستات روبرو بوده‌اید، توصیه می‌کنیم برای سونوگرافی اقدام کنید.

آیا سونوگرافی پروستات دردناک است؟

در قسمت‌های قبلی نیز گفتیم درد حاصل از این نوع سونوگرافی در افراد مختلف متفاوت است. برخی از بیماران تنها ناراحتی و درد خفیفی را در طول انجام سونوگرافی احساس می‌کنند. متخصصان برای کاهش درد حاصل از سونوگرافی پروستات باید از یک پروب روغن‌کاری شده استفاده کنند.همچنین به کار بردن تکنیک‌های ملایم به کار گرفته شده توسط متخصصان نیز می‌تواند در به حداقل رساندن درد احتمالی حاصل از سونوگرافی کمک کند. به طور کلی نمی‌توان این روش ارزیابی سلامت پروستات را بدون درد تلقی کرد اما درد حاصل از آن نیز قابل تحمل خواهد بود.

جمع‌بندی

سونوگرافی پروستات ابزاری حیاتی در تشخیص زودهنگام و مدیریت شرایط مرتبط با سلامت پروستات است. ماهیت غیرتهاجمی بودن این روش تشخیصی، قابلیت‌های تصویربرداری بلادرنگ آن و مقرون به صرفه بودن این روش باعث شده تا سونوگرافی پروستات به منبعی ارزشمند برای متخصصان و بیماران تبدیل شود. در صورتی که به سلامت پروستات خود مشکوک هستید، توصیه می‌کنیم به سراغ مراکزی بروید که از بهترین و کاربردی‌ترین تجهیزات برخوردار باشند و بتوانند بهترین خدمات مربوط به ارزیابی پروستات را در اختیار شما قرار دهند.

 سوالات  متداول